واژه «ویرایش» اسم مصدری است که با تبدیل معمول «پ» به «و» در زبان فارسی امروز از ریشهٔ «پیراستن» ساخته شده است؛ از مصدر «ویراستن ه و از ماده مضارع) ویرای) با اضافه «شین» مصدری
«ویرایش» پیراستن از راه کاستن و نیز آماده کردن» و «ساختن» را در بر میگیرد همچنان که «آراستن» به معنای افزودن» را در خود دارد. درست کردن شکل و مضمون متن معنایی است که کم و بیش دست اندرکاران نشر کتاب و مطبوعات برای ویرایش پذیرفته اند. این یعنی نوشته ویرایش شده نوشته ای است که نه فقط نثر و زبانه درستی به کار گرفته شده است که مضامین ارائه شده در آن نیز عاری از خطاست.
آن که عهده دار تبدیل کردن متن به نوشته ای عاری از خطاست (چه در نثر و چه در شکل و چه در مضمون)، ویراستار نام دارد. ویراستار کسی است که پیش از انتشار متن آن را میخواند تا اشتباهاتش را درست کند.
هم پدیدآورنده و هم ناشر پیش از انتشار اثر نیازمند ویرایش آنند تا آنچه عرضه میکنند کارآمد و اعتبار افزون باشد.
رسم اشتباهات انشایی و املایی تأیید یا تصحیح اطلاعات ارائه شده خط و نشانه های سجاوندی، پاراگراف بندی تنظیم شیوۀ نقل قول و معرفی منابع استخراج یا بازبینی و تصحیح نمایه در صورت نیاز تطبیق با متن اصلی (اگر) متن ترجمه باشد، تطبیق با نسخه های اصل و بدل اگر تصحیح باشد و هر آنچه متن را کارآمد و اعتبار افزون میکند از وظایف و پراستار است. و چنین نمی شود مگر آن که ویراستار از همه چیز اندکی بداند. او باید بتواند اشکالات متن را شناسایی کندو درست را برای رفعشان بشناسد و به آنها مراجعه کند. ویراستار ممکن است به آنچه ویرایش کند علاقه مند باشد یا نباشد؛ تحلیل نویسنده را بپسندد یا نپسندد؛ ضرورتی انتشارش ببیند یا نبیند؛ با این همه موظف است به اصلاح و بهبود آن . دازد. تکیه گاه ویراستار در چنین مواقعی بلند نظری اوست.
کتاب ویرایش و زبان داستان
چهل کلاغ
محمد حسینی
