کتاب الدوز و عروسک سخنگو

کتاب «الدوز و عروسک سخنگو» نوشته صمد بهرنگی، داستان دختربچه‌ای به نام الدوز است که در یک خانواده فقیر زندگی می‌کند. او با پدر و نامادری‌اش در یک خانه روستایی زندگی می‌کند، ولی رابطه‌اش با نامادری‌اش خوب نیست و بیشتر اوقات احساس تنهایی می‌کند. تنها چیز باارزشی که برایش باقی مانده، عروسکی است که مادرش برایش دوخته و به یادگار گذاشته است. در یکی از شب‌ها، وقتی که الدوز در حال درد دل با عروسکش است، متوجه می‌شود که عروسک زنده شده و با او حرف می‌زند. این عروسک که بعدها به نام یاشار شناخته می‌شود، به نوعی تبدیل به همدم، راهنما و شریک فکری الدوز می‌شود. گفت‌وگوهای بین آن‌ها فقط محدود به مسائل شخصی نیست؛ یاشار حرف‌هایی درباره وضعیت بچه‌های فقیر، ظلم، و بی‌عدالتی اجتماعی می‌زند. در جریان داستان، الدوز و یاشار با یک پسربچه آشنا می‌شوند که در شرایطی سخت زندگی می‌کند و برای امرار معاش دنبال کلاغ‌ها می‌گردد تا از فضولاتشان سوخت تهیه کند. این بخش از داستان باعث می‌شود الدوز بیشتر با واقعیت‌های بیرون از خانه‌اش آشنا شود و به تدریج حس همدلی و مسئولیت‌پذیری بیشتری نسبت به دیگران پیدا کند.
این کتاب به مسائل مختلفی اشاره دارد: مثل احساس تنهایی کودکان، فقر، بی‌عدالتی، و نیاز به دوستی و همبستگی. از طریق شخصیت یاشار، مفاهیمی مثل آگاهی، امید و ایستادگی در برابر شرایط سخت مطرح می‌شود. داستان با زبانی ساده نوشته شده، ولی موضوعاتی که به آن‌ها می‌پردازد، پیچیده‌تر از چیزی هستند که در ظاهر به نظر می‌رسد.