حسن بصری

حسن بصری

حسن پسر یسار ملقب به ابوسعید و یا حسن بصری متولد سال ۲۱ هجری در مدینه و متوفی به سال ۱۱۰ هجری قمری در بصره به گفته منابع صوفیه یکی از اولین پیشگامان زهد و تصوف در اسلام است. حسن بصری در مدینه به دنیا آمد و در وادی القری (از توابع مدینه) بزرگ شد. در تاریخ تولد او اتفاق نظر وجود ندارد. به گفته عطار حسن بصری در دوره حیات محمد پیامبر اسلام متولد شد. به گفته وَکیع، در زمان قتل عثمان (در سال ۳۵) حسن ده ساله و به گفته محمد بن سعد بن منیع چهارده ساله بود. به نظر می‌رسد که قول اخیر درست‌تر باشد، زیرا ابن سعد (متوفی ۲۰۳) نزدیک‌ترین فرد به زمان حسن بوده‌است. علاوه بر این، او در جای دیگری تأکید کرده‌است که حسن دو سال پیش از قتل خلیفه دوم متولد شد. اگر حسن در زمان قتل عثمان چهارده ساله بوده‌است، باید در سال ۲۱ به دنیا آمده باشد، ضمن آن که وکیع و صَفَدی نیز همین تاریخ را پذیرفته‌اند. او را در ردیف تابعین (مسلمانانی که در زمان حیات پیامبر اسلام زندگی نکرده‌اند و فقط یک یا چند صحابه را دیده‌اند) جا میدهند و به ادعای صوفیه از اصحاب نزدیک به علی بن ابیطالب بوده‌است گرچه برخی علمای شیعه مخالف این نظرند.
به عقیده صوفیه، اولین حرکت برای ترویج مذهب تصوف در اسلام از حسن بصری بود. سخنان وی را الهام‌بخش مردم جویای حقیقت قلمداد کرده‌اند که خلق را به خدا دعوت می‌کرد و عشق الهی را توصیه می‌نمود. حسن بصری رفتار و اخلاقی صوفیانه داشت و در معارف اسلامی تا حدی یگانه عصر خویش بود. همین کردار و گفتار حسن بود که صوفیانی مانند رابعه عدویه و حبیب عجمی را به او جذب کرد. از طرفی تعالیم پدرش که حکمت و ادب ایرانی را می‌دانست در روحیه او از زمان کودکی و جوانی تأثیرگذار بود.

کتاب های حسن بصری

کتاب زهد