افشین پرتو از پدر و مادری گیلانی در اسفند سال ۱۳۲۸ در مشهد به دنیا آمد، در سه سالگی به تهران رفت و چند سال اول مدرسه را در دبستان‌های رستگاری و خزائلی و برسابه در تهران درس خواند. سپس به سبب مأموریت پدر به خراسان بازگشت و در مدرسه «فردوسی» مشهد و «قطب» تربتحیدریه دوره دبستان را به پایان رساند. دکتر پرتو درباره اولین تجربه نویسندگی‌اش می‌گوید: «در کلاس ششم بودم که نخستین داستانم در مجله کیهان بچه‌ها بـه چاپ رسید.» او خاطره تشویق‌‌های پدر را هنوز هم به یاد دارد: «پدرم همواره با خریدن کتاب‌های خوب مرا به خواندن و نوشتن تشویق می‌کرد و هیچ گاه هدیه‌های او را پس از چاپ هر نوشته‌ام در مطبوعات فراموش نمی‌کنم.» او تحصیلاتش را در مدارس «قطب» و «امیرکبیر» تربتحیدریه و «دارالفنون» و «بوعلی سینا»ی تهران و «غروی» و «فرهنگیان» رشت ادامه داد تا این که در سال ۱۳۴۷ وارد دانشگاه پهلوی شیراز شد و به تحصیل در رشتۀ تاریخ پرداخت. در سال ۱۳۷۳ برای ادامه تحصیل راهی مسکو شد و چهار سال بعد درجه دکترایش را در رشتۀ تاریخ از «مرکز مطالعات خاورمیانه» وابسته به آکادمی علوم روسیه دریافت کرد. دکتر پرتو در سال ۱۳۸۳ پس از ۳۰ سال خدمت معلمی بازنشسته شد و باقی عمر را در سیاهکل به تحقیق، پژوهش و ترجمه گذراند.
