پژوهشی در تاریخ فقه سیاسی شیعه، به تالیف محمد جعفری هرندی، به چگونگی تحوّل فقه و به‌وجود آمدن مذاهب و روش‌های متفاوت پرداخته است؛ که به دلیل آن‌که روش‌های متفاوت فقهی تأثیر به‌سزایی در چگونگی احکام فقهی مربوط به حکومت داشته و دارد لازم است در حدّی مورد توجّه قرار گیرد. فقه در اصطلاح «آگاهی از مسائل فرعی است به‌استناد ادلّه تفصیلی». و فقیه کسی است که دلایل و مبانی احکام را بررسی می‌کند و حکم مسائل مربوط به تکالیف و حقوق مردم را استنباط می‌نماید. با توجّه به این تعریف آگاهی از مسائل اعتقادی جزء فقه به حساب نمی‌آید و کسانی را که در مسائل اعتقادی صاحب‌نظرند و به اتّکاء دلایل عقلی یا نقلی در خصوص این گونه مسائل اظهارنظر می‌کنند «متکلّم» می‌نامند و به علمی که عهده‌دار این مباحث است «علم کلام» می‌گویند. در فقه وظایف مسلمانان در مقابل خدا و نسبت به یکدیگر بیان شده و این بیان وظیفه با گستردگی و تنوّعی که جامعه اسلامی داشته و نیز روشی که فقها به‌کار گرفته‌اند در قالب‌های متفاوت عرضه شده و موجب گشته که مقاطع و مکاتب و مذاهب مختلف فقهی به‌وجود آید.
کتاب فقها و حکومت
روزنه