کتاب دفن ساردین

«دفن ساردین» رمانی نوشته‌ی فرناندو آرابال، یکی از مشهورترین نویسندگان چند دهه‌‌ی اخیر است که جوایز متعددی نیز کسب کرده. جایزه‌ ناباکوف برای رمان، جایزه‌ اسپازا برای مقالاتش و جایزه‌ جهانی تئاتر از جمله جوایزی است که او دریافت کرده است. آرابال در ایران با نمایشنامه‌هایی همچون دو جلاد شناخته می‌شود.
در واقع، دفن ساردین فستیوالی است که هرساله در اسپانیا برگزار می‌شود، جشنی که در آن مردم با لباس‌های عجیب و غریب در خیابان‌ها به شادی و پایکوبی می‌پردازند. این فستیوال با هدف زنده نگه داشتن فرهنگ اسپانیا برگزار می‌شود. دفن ساردین با نورافشانی نماد یک ماهی بزرگ و آتش بازی به پایان می‌رسد. شمایل ساردین توقف صید ماهی ساردین را یادآور می‌شود. ماهی نماد زندگی و دفن آن نماد مرگ است.
نویسنده اتفاقات فستیوال دفن ساردین را به صورت فراواقعی و با تصاویر خشن و عجیب و غریب روایت می‌کند. راوی در سراسر این رمان رخدادهای یکی از این فستیوال‌ها را بازنمایی می‌کند. این رمان فراواقع‌گرا با الهام از تابلوی دفن ساردین فرانسیس گویا نوشته شده است. در تابلوی دفن ساردین، تصویری که از کارناوال می بینیم، تصویری موحش و مرگ‌گونه است. همه ماسک‌های ترسناکی به صورت زده‌اند و در میان تصویر بیرقی افراشته است که چهره‌ی روی آن نیشخند تلخی بر لب دارد.
خلق تصاویر ترسناک و خشن و ایجاد فضاهای دلهره‌آور از ویژگی‌های سبک آرابال است. در این داستان نیز او با تصاویر خشن و دلهره‌آور، حال و هوای این فستیوال را به شکلی فراواقعی و نمادین روایت می‌کند. دفن ساردین اثری توصیفی است اما در سراسر داستان می‌توان حالت تعلیق و اضطراب را احساس کرد که در انتهای داستان به اوج خود می‌رسد. آرابال در این کتاب، با استفاده از عناصر سورئال و فضاهای ترسناک، به بررسی مفاهیمی مانند مرگ، زندگی، جشن و آیین‌های سنتی می‌پردازد. وی با خلق تصاویری تند و خشن، خواننده را در فضایی پر از اضطراب و ابهام قرار می‌دهد. به همین دلیل، برخی این رمان را به نوعی آغازگر ادبیات اضطراب می‌دانند.
«دفن ساردین» رمانی فراواقع‌گرا است با فضایی عجیب و غریب که علاقمندان به این نوع رمان‌ از آن لذت می‌برند. خوانندگان فارسی که بیشتر آرابال را با شعرها و نمایشنامه‌هایش می‌شناختند اکنون فرصت این را دارند تا یکی از رمان‌های این نویسنده‌ی بزرگ را هم بخوانند و از آن لذت ببرند.