کتاب دستور نامه رابرت

کتاب «دستورنامه رابرت» نوشته هنری مارتین رابرت، یک چارچوب مهندسی‌شده برای گفتگوی جمعی و تصمیم‌گیری‌های گروهی است. این اثر نظامی کامل و خودبسنده برای تبدیل مباحثات بالقوه آشفته به فرآیندی منظم و عادلانه ارائه می‌دهد. جوهره آن، ایجاد یک زبان مشترک برای تمام شرکت‌کنندگان در یک مجمع مشورتی است، از یک انجمن کوچک گرفته تا یک نهاد قانون‌گذاری. شالوده این نظام بر ساختاری سلسله‌مراتبی از ۸۶ «پیشنهاد پارلمانی» استوار است.
این پیشنهادها، ابزارهای دقیقی هستند که به اعضا اجازه می‌دهند یک ایده را مطرح کنند پیشنهاد اصلی، آن را اصلاح نمایند، به تعویق بیندازند، به یک کمیته ارجاع دهند یا حتی بحث درباره آن را به کلی متوقف سازند. کتاب با جزئیات کامل در قالب بیست فصل و یک پیوست، اولویت هر یک از این پیشنهادها بر دیگری را مشخص می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه این سلسله‌مراتب، تضمین می‌کند که در هر لحظه، تنها یک مسئله اصلی در دستور کار قرار داشته باشد و تمام توجه مجمع به آن معطوف شود. در پس این ساختار دقیق، یک فلسفه حقوقی نهفته است که به دنبال ایجاد توازنی ظریف میان دو حق بنیادین است: حق اکثریت برای پیشبرد امور و اتخاذ تصمیم نهایی، و حق اقلیت برای ابراز نظر، به چالش کشیدن و تلاش برای اقناع دیگران. این توازن از طریق قواعدی چون محدودیت زمان سخنرانی و نقش بی‌طرفانه رئیس جلسه تضمین می‌شود.
این کتاب نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از این قواعد، نه ابداعات یک‌شبه، بلکه حاصل قرن‌ها آزمون و خطا در پارلمان انگلستان بوده‌اند؛ برای مثال، قاعده الزام رئیس جلسه به شمارش آرای مخالف در کنار آرای موافق، یا اصلی که مناظره را به مزایا و معایب پیشنهاد در دست بررسی محدود می‌کند، هر دو محصول فرآیندهای تکاملی و تجربی هستند. کتاب سند تاریخی از تکامل اندیشه دموکراتیک در مقیاس خرد است. با ریشه‌یابی این قواعد تا سنت‌های یونان باستان و روم و سپس پیگیری مسیر تکوین آن‌ها در جزیره بریتانیا، کتاب می گوید چگونه نیاز به کارایی و عدالت، به تدریج منجر به کشف و تدوین این اصول شده است.
در نهایت، «دستورنامه رابرت» مجموعه‌ای از ابزارها را برای گروه‌هایی فراهم می‌کند که می‌خواهند اطمینان حاصل کنند تصمیماتشان محصول یک فرآیند شفاف، منصفانه و قابل دفاع برای تمام اعضاست.