کتاب اسرائیل آن شر مطلق

کتاب «اسرائیل، آن شر مطلق»، گزیده‌ای از سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، پیام‌ها و نامه‌های امام موسی صدر است که منظومه‌ی فکری او را در مواجهه با مسئله‌ی اسرائیل و مقاومت فلسطین به شکلی منسجم ارائه می‌دهد. این اثر، افزون بر گردآوری تاریخی، تبیین یک ساختار معرفتی و یک برنامه‌ی عملی است که ریشه در تحلیلی از ماهیت این منازعه دارد. عنوان کتاب، عبارتی است که امام صدر برای نخستین بار برای توصیف ماهیت اشغالگری، نژادپرستی و بی‌رحمی اسرائیل به کار برد و آن را در کنار «فرقه‌گرایی»، تنها شر مطلق در نگاه خود می‌دانست.
مسئله‌ی اصلی که امام صدر مطرح می‌کند، تقابل دو رسالت تمدنی است. او می‌گوید: «رسالت ما در لبنان با رسالت اسرائیل در تضاد است. رسالت اسرائیل نژادپرستی، مذهب‌گرایی و رد همزیستی است و رسالت ما برای همگان همزیستی، گشودگی و بشردوستی مومنانه است. وجود ما نقیض وجود آن‌هاست.» از این منظر، نزاع صرفا یک درگیری سیاسی یا سرزمینی نیست، بلکه رویارویی یک «باطل تمدنی» با یک «حق تمدنی» است. او اسرائیل را زاده‌ی تمدن مادی غرب می‌داند که بر انکار ارزش‌های الهی و انسانی بنا شده و تهدید آن را یک خطر وجودی و بلندمدت برای تمام هویت، تاریخ و جغرافیای منطقه تلقی می‌کند.
بر اساس این تحلیل، مقاومت به یک تکلیف اساسی تبدیل می‌شود: یک وظیفه‌ی دینی، ملی و انسانی. امام صدر تأکید می‌کند که این مقاومت باید اخلاقی باشد؛ نمی‌توان با شرارت به جنگ شر رفت و حرمت انسان را زیر پا گذاشت. او شرط پیروزی را نه در ابزار نظامی، بلکه در یک «هجرت درونی» از خودخواهی و تنبلی به سوی جهاد می‌داند. در این نگاه، شهادت نه یک فرقه مرگ، بلکه اهدای جان برای ادامه‌ی حیات در بدن جامعه و عشق به زندگی است.
این کتاب نشان می‌دهد که روش و بینش امام صدر کاملا عملی و چندسطحی بوده است. میدان‌های درگیری از فلسطین و جنوب لبنان آغاز شده و تا جهان عرب و کل جهان گسترش می‌یابد. او بر لزوم ایجاد زیرساخت‌های مادی مقاومت (مانند ساخت پناهگاه برای مردم)، سازماندهی مردمی (با محوریت شبکه‌ی حسینیه‌ها) و مقابله با پروپاگاندای دشمن در جبهه‌ی روانی تأکید دارد. او راه حل را گفتگوی ملی می‌داند، زیرا تفرقه بهترین خدمت به اسرائیل است.
در نهایت، افق نهایی اندیشه‌ی امام صدر، صرفا آزادسازی فلسطین نیست. او رهایی فلسطین را مقدمه‌ای برای یک هدف بزرگ‌تر می‌داند: تجسم بخشیدن به «حق» در ساختار جامعه و حکومت، و اصلاح شالوده‌ی تمدن غارتگرانه‌ی استعماری و تبدیل آن به یک تمدن انسانی. این کتاب، که برآمده از تحقیق میدانی و سال‌ها فعالیت خستگی‌ناپذیر امام صدر در میان مردم جنوب لبنان است، ارائه‌ی یک الگوی فکری و عملی برای مواجهه با بی‌عدالتی است که همچنان الهام‌بخش باقی مانده است.