کتاب داستان‌اندیشی

هرگاه به پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای آتیه می‌پردازیم، در حقیقت مشغول خلق روایتی هستیم. هر برنامه‌ی روزمره‌ی ساده و هر چشم‌انداز کلان سیاسی، جنبش اجتماعی تأثیرگذار، فرضیه‌ی علمی بدیع، طرح تجاری نوآورانه و پیشرفت فناورانه‌ی شگرف، همگی با پرسش بنیادین “چه می‌شد اگر؟” آغاز می‌شوند. برقراری پیوند علی و معلولی میان پدیده‌ها، سنجش احتمالات و سناریوهای ممکن و غیرواقعی، پیش‌بینی واکنش‌های دیگران در قبال کنش‌های ما: این‌ها همگی تار و پود و جوهره‌ی اصلی روایت‌گری را تشکیل می‌دهند. با این اوصاف، جای بسی شگفتی است که چرا ما همچنان اهمیت بنیادین داستان و روایت را در فرایندهای شناختی و هوشمندی نادیده می‌گیریم و در عوض، تمرکز خود را معطوف به منطق صوری می‌کنیم؟ کتاب حاضر به تفصیل شرح می‌دهد که مغز انسان چگونه و به چه دلایلی در قالب داستان‌ها می‌اندیشد. آنگس فلچر، متخصص برجسته در حوزه‌ی رویکردهای عصب‌شناختی به روایت، این قابلیت ذهنی را “داستان اندیشی” می‌نامد و به شکلی مستدل نشان می‌دهد که تفکر داستانی، عنصری بنیادین و محوری در تعریف ماهیت انسانی ماست. هوش مصنوعی، اگرچه قادر به انجام محاسبات منطقی نمادین، استنتاج‌های عقلانی و محاسبات ریاضی پیچیده است، اما به هیچ عنوان توانایی تفکر و تعمق در قالب روایت را ندارد. فلچر با بهره‌گیری از جدیدترین یافته‌های پژوهشی در حوزه‌های علوم اعصاب و نظریه‌ی روایت، به کاوش عمیق در ماهیت تخیل، نوآوری و خلاقیت می‌پردازد و پاسخ‌هایی موجز و در عین حال متقن به پرسش‌هایی بنیادین ارائه می‌دهد: داستان اندیشی دقیقا چگونه عمل می‌کند؟ این قابلیت ذهنی چرا و چگونه در طول تاریخ تکامل یافته است؟ چه عواملی می‌توانند منجر به اختلال و ناکارآمدی این قابلیت شوند؟ و نهایتا، داستان اندیشی قادر به حل چه نوع مسائلی است؟ این کتاب با آشکار ساختن اهمیت شگرف داستان اندیشی در حوزه‌های گوناگون، از علوم پایه و کاربردی گرفته تا عرصه‌های تجارت و فلسفه، راهکارهایی عملی را نیز در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد تا بتوانند با بهره‌گیری از قدرت بی‌بدیل این قابلیت ذهنی، آینده‌ای روشن‌تر و مطلوب‌تر را برای خود و جامعه‌ی بشری رقم بزنند.