کتاب نگهبانان! نگهبانان!

تری پرچت در رمان «نگهبانان! نگهبانان!»، یکی از کلیشه ای ترین کلیشه‌های ژانر فانتزی اژدهایی که شهری را به وحشت می‌انداو را برمی‌دارد و از آن به عنوان ابزاری برای خلق یک طنز هوشمندانه در ژانر پلیسی-نوآر و بررسی در ماهیت قانون، قدرت و فساد انسانی استفاده می‌کند. این اثر، نقطه‌ی عطفی در این مجموعه است که در آن، «نگهبانان شب» شهر آنک-مورپورک از یک جوک تکراری به شخصیتی موثر در این جهان تبدیل می‌شوند.
داستان در شهری آغاز می‌شود که نگهبانان شب آن، به یک نهاد کاملا بی‌اثر و به سخره گرفته شده، تقلیل یافته‌اند. این گروه کوچک، متشکل از سروان ساموئل وایمز دائم‌الخمر و در آستانه‌ی فروپاشی کامل، گروهبان خوش‌بین و چاق کلن، و سرجوخه‌ی فرصت‌طلب و احتمالا غیرانسان نابی نابز، تنها وظیفه‌شان این است که در خیابان‌ها راه بروند و از دردسر دوری کنند. این توازن شکننده با ورود کارت آیرن‌فاوندرسان، یک انسان دو متری که توسط دورف‌ها بزرگ شده و با یک ساده‌دلی تزلزل‌ناپذیر به قانون باور دارد، در هم می‌شکند. همزمان، یک انجمن مخفی و بی‌عرضه، در تلاشی ابلهانه برای سرنگون کردن حاکم مستبد شهر، لرد وتیناری، یک اژدهای قدرتمند را احضار می‌کند. با ظهور اژدها، شهر به سرعت در هرج‌مرج فرو می‌رود و شهروندان وحشت‌زده، حاضر می‌شوند تا برای رهایی از ترس، خود را تسلیم استبداد آشکار یک پادشاه اژدهایی کنند.
نکته کتاب در این نیست که چگونه می‌توان یک اژدها را کشت. بلکه این است که اژدها نماد چیست؟ اژدها، تجسم قدرت مطلق، بی‌منطق و وسوسه‌انگیز است و واکنش مردم به آن، آینه‌ای از ضعف‌ها و ترس‌های جامعه است. پرچت نشان می‌دهد که خطر واقعی، خود هیولا نیست، بلکه حماقت و فساد انسانی است که آن را به قدرت می‌رساند. مبارزه‌ی واقعی نگهبانان شب، نه با آتش اژدها، بلکه با بی‌تفاوتی شهروندان، فساد نخبگان و مهم‌تر از همه، با ناامیدی و بی‌اثری درونی خودشان است.
در این میان، تقابل میان بدبینی کارکشته‌ی وایمز و ایدئالیسم تزلزل‌ناپذیر کارت، اوج داستان را تشکیل می‌دهد. وایمز می‌داند که قانون در خیابان‌های آنک-مورپورک یک شوخی است؛ کارت اما به کتاب قانون ایمان دارد. پرچت استدلال می‌کند که نظم واقعی، نه از استبداد یک حاکم قدرتمند (چه اژدها و چه وتیناری) و نه از شورش‌های کور، بلکه از دل وظیفه‌شناسی چند انسان ناقص و معمولی برمی‌خیزد که تصمیم می‌گیرند کار درست را انجام دهند. پیروزی نهایی در این کتاب، کشتن اژدها نیست، بلکه احیای نهاد قانون و یافتن شرافت در نامحتمل‌ترین مکان‌هاست. این اثر برای خوانندگانی نوشته شده که از، نقد اجتماعی هوشمندانه و شخصیت‌های عجیب لذت می‌برند.