کتاب دیالکتیک و واسازی در اقتصاد سیاسی

کتاب «دیالکتیک و واسازی در اقتصاد سیاسی» نوشتۀ رابرت آلبریتون، دو سنت فکری به ظاهر متضاد دیالکتیک ماتریالیستی (با ریشه در مارکسیسم) و ساختارشکنی (با الهام از ژاک دریدا) را برای نقد نظام سرمایه‌داری و ارائه تحلیلی نوین از اقتصاد سیاسی ترکیب کند. به عبارت دیگر، این اثر که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد، به عنوان پلی بین فلسفه انتقادی مارکسیستی و نظریه‌های پسامدرن عمل می‌کند و نشان می‌دهد چگونه این دو رویکرد می‌توانند مکمل یکدیگر در درک پیچیدگی‌های جهان معاصر باشند. آلبریتون در این کتاب به دنبال پاسخ به یک پرسش اساسی است: «چگونه می‌توان تضادهای مادی سرمایه‌داری را با نقد گفتمان‌های مسلط اقتصادی ترکیب کرد تا راهی برای رهایی‌بخشی یافت؟». او استدلال می‌کند که دیالکتیک مارکسیستی، با تمرکز بر تضادهای عینی مانند نابرابری طبقاتی‌ و ساختارشکنی دریدایی با تمرکز بر نقد زبان و گفتمان، هر‌یک به‌تنهایی در پاسخ به پرسش مذکور، ناقص‌اند، اما با هم می‌توانند ابزاری قدرتمند برای نقد ریشه‌ای‌تر نظام‌های سلطه ایجاد کنند. مثلا تناقض بین «سود خصوصی» و «رفاه عمومی» یا بحران‌های دوره‌ای اقتصاد که ناشی از ماهیت سودمحور نظام است با رویکرد ماتریالیستی نقد می‌شوند. از طرف دیگر آلبریتون با الهام از دریدا، مفاهیم اقتصادی مانند «بازار آزاد» یا «عقلانیت» را به عنوان برساخته‌های گفتمانی تحلیل می‌کند که قدرت طبقات حاکم را طبیعی جلوه می‌دهند. ‌به گفته آلبریتون، دیالکتیک بدون ساختارشکنی به جبرگرایی تاریخی محدود می‌شود (پیش‌بینی حتمی فروپاشی سرمایه‌داری) و ساختارشکنی بدون دیالکتیک به نسبی‌گرایی بی‌ثمر می‌انجامد. همچنین به لحاظ روش‌شناسی قابل ذکر است که تحلیل‌های کتاب ماهیتی میان‌رشته‌ای دارند. نویسنده اقتصاد، فلسفه‌ و ادبیات را درهم‌می‌آمیزد تا نشان دهد سرمایه‌داری تنها یک نظام اقتصادی نیست، بلکه فرهنگی است که ذهنیت‌ها را شکل می‌دهد. شاخصۀ دیگر روش‌شناختی کتاب مطالعات موردی عینی متعدد است، از بحران‌های مالی گرفته تا جنبش‌های کارگری. به طور کلی، این اثر الهام‌بخش پژوهش‌های زیادی در حوزه اقتصاد سیاسی انتقادی و مطالعات فرهنگی بوده است.