کتاب تسلای خاطر

رمان «بازی دوستانه» نوشته‌ی آنا گاوالدا، از آثار برجسته‌ی ادبیات معاصر فرانسه است که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد. این اثر در ژانر داستان ادبی و روان‌شناختی قرار می‌گیرد و با نگاهی درون‌کاوانه به مضامینی چون عشق، فقدان، سوگواری، پشیمانی و باززایی عاطفی می‌پردازد. گاوالدا با زبان احساسی اما کنترل‌شده‌ی خود، سفری آرام و درونی را به تصویر می‌کشد که در آن شخصیت‌ها نه درگیر حادثه، بلکه گرفتار پرسش‌های وجودی خویش‌اند. داستان بر محور چارلز بالاندا، معمار ۴۷ ساله‌ای در پاریس می‌چرخد که زندگی‌اش در ظاهر موفق و منظم است: شغلی پرآب‌ورنگ، روابط اجتماعی باثبات و ظاهری مرفه. اما مرگ ناگهانی آنوک - زنی که در جوانی برایش الهام‌بخش، دوست، و شاید عشقی ازدست‌رفته بوده - همه‌چیز را دگرگون می‌کند. خبر مرگ آنوک، زلزله‌ای درون او برمی‌انگیزد و زیر پوست این نظم و رفاه، گودال‌هایی از احساس گناه، اندوه و بی‌معنایی را آشکار می‌کند. چارلز درمی‌یابد که سال‌هاست در نقش‌های ازپیش‌تعریف‌شده زندگی کرده و از رویارویی با حقیقت عاطفی خود گریخته است. در مسیر فروپاشی و بازسازی خویش، چارلز با کیت آشنا می‌شود؛ زنی جوان‌تر، صادق، آسیب‌دیده و رها از ظواهر زندگی شهری. کیت برخلاف او، ساده و بی‌ادعا زندگی می‌کند، از دیگران مراقبت می‌کند و در پی معنا و ارتباط انسانی است. این آشنایی، برای چارلز فرصتی است برای بازاندیشی در معنای زندگی و عشق، و به‌ویژه برای بازیافتن اصالت و آسیب‌پذیری گمشده‌اش. در کنار آن، شخصیت‌هایی چون الکسیس (پسر آنوک) و یک شخصیت تراجنسیتی پرزرق‌وبرق، هر یک به نحوی به لایه‌های گوناگون روایت کمک می‌کنند و جهان اثر را از یکنواختی خارج می‌سازند. گاوالدا با مهارتی شاعرانه نشان می‌دهد که چگونه غم می‌تواند نه تنها ویرانگر، بلکه پالاینده باشد. او مرگ را نقطه‌ی شروعی تازه می‌بیند؛ جایی که فرد میان تسلیم و تغییر، انتخاب می‌کند. چارلز با پشت‌سرگذاشتن انکار، به‌تدریج به رهایی درونی و پذیرش دست می‌یابد. در این میان، «بازی دوستانه» نه به معنای فراموشی غم، بلکه به معنای زیستن با آن و آشتی با خویشتن است. از نظر سبک، رمان لحنی احساس‌برانگیز اما غیرسانتی‌مانتال دارد. گاوالدا از نثر روان و صمیمی استفاده می‌کند تا خواننده را به جهان درونی شخصیت‌ها نزدیک کند، بی‌آنکه به اغراق یا درام‌پردازی پناه ببرد. با این حال، برخی منتقدان به طولانی بودن و گذارهای سریع از اندوه به عشق تازه ایراد گرفته‌اند و آن را اندکی ایده‌آل‌گرایانه دانسته‌اند. تعدد شخصیت‌ها نیز گاه ریتم اثر را کند می‌کند. بااین‌حال، نیروی اصلی رمان در طنین عاطفی و صداقت روانی آن نهفته است.
در نهایت، «بازی دوستانه» اثری است درباره‌ی بازگشت به زندگی پس از فروپاشی؛ درباره‌ی اینکه چگونه مرگ و فقدان می‌توانند دروازه‌ای برای بازتعریف معنا، عشق و ارتباط باشند. گاوالدا در این رمان تصویری دل‌انگیز از امکان زیستن دوباره ترسیم می‌کند: انسانی که از پوسته‌ی نظم مصنوعی بیرون می‌آید تا با تمام ضعف‌ها و زخم‌هایش، دوباره «خود واقعی» را بیابد. این اثر، تسلی‌ای صادقانه است برای هرکسی که طعم فقدان را چشیده و هنوز در پی روشنایی کوچکی در دل تاریکی است.