کتاب نجات اشباح و قطار اشباح غمگین

کتاب «نجات اشباح و قطار اشباح غمگین» نوشته‌ی اندرو موری با تصویرگری سارا هورن، در ژانویه‌ی ۲۰۱۰ منتشر شد و بخشی از مجموعه‌ی محبوب «نجات اشباح» به شمار می‌رود. این کتاب کوتاه کودکانه، برای گروه سنی ۵ تا ۹ سال طراحی شده است. قالب آن داستانی فانتزی با عناصر ماجراجویی ماوراءالطبیعه است، اما در عین حال به‌گونه‌ای نوشته شده که لحن آن سرگرم‌کننده و شاد باقی بماند و هیچ‌گاه به قلمروی ترس واقعی وارد نشود. داستان بر محور شخصیت‌های آشنای مجموعه، یعنی چارلی و تیم نجات اشباح، پیش می‌رود که این بار با مشکلی متفاوت روبه‌رو می‌شوند: اشباحی که به جای آزادی در پرسه‌زنی و لذت بردن از تفریحات نمایشگاه، توسط صاحب نمایشگاه وادار شده‌اند تا در «قطار اشباح» گرفتار شوند. این وضعیت ناعادلانه، هسته‌ی اصلی کشمکش داستان را شکل می‌دهد و چارلی و دوستانش باید راهی برای آزاد کردن ارواح پیدا کنند، آن هم در حالی که صاحب نمایشگاه در خواب به سر می‌برد. اندرو موری در این اثر با وارونه‌سازی نقش سنتی اشباح در داستان‌های کودکان، زاویه‌ای تازه ارائه می‌دهد. در این روایت، اشباح موجوداتی ترسناک و آزاردهنده نیستند بلکه قربانیانی‌اند که نیاز به همدلی و کمک دارند. چنین رویکردی نه تنها بار ترسناک قصه را از بین می‌برد بلکه به کودکان می‌آموزد که حتی موجودات خیالی و ماوراءالطبیعه نیز می‌توانند احساسات و خواسته‌هایی مشابه انسان‌ها داشته باشند. تم اصلی کتاب بر آزادی انتخاب و عدالت تأکید دارد: اشباح همانند دیگران حق دارند انتخاب کنند کجا و چگونه زندگی (یا در اینجا «زندگی پس از مرگ») خود را بگذرانند. این پیام ساده اما پرمعنا با زبان و موقعیت‌هایی طنزآمیز و قابل فهم برای کودکان منتقل می‌شود. کتاب از حیث سبک روایی و زبانی ساده، بسیار مناسب مخاطبان خردسال است. فصل‌های کوتاه، تصاویر زنده و ماجراهای پرتحرک موجب می‌شوند که خواننده‌ی جوان به راحتی بتواند جریان داستان را دنبال کند. لحظات طنز و صحنه‌های فانتزی مثل پرسه زدن در قطار اشباح، فضایی سرگرم‌کننده خلق می‌کنند که بیشتر به بازی شبیه است تا وحشت. در عین حال، چارلی و تیم نجات اشباح با همکاری و ابتکار خود نشان می‌دهند که چگونه کار گروهی و مسئولیت‌پذیری می‌تواند مشکل را حل کند. البته همان‌طور که در بسیاری از کتاب‌های فانتزی ویژه‌ی کودکان دیده می‌شود، داستان از نظر عمق و پیچیدگی محدود است. شخصیت‌ها به طور سطحی معرفی می‌شوند و روند حل مشکل قابل پیش‌بینی است. با این وجود، همین سادگی مزیتی برای مخاطب هدف محسوب می‌شود، زیرا امکان تمرکز بر پیام اخلاقی و تجربه‌ی لذت خواندن یک ماجراجویی پرکشش را فراهم می‌کند.
در نهایت، «نجات اشباح و قطار اشباح غمگین» را می‌توان یک کتاب کوتاه و جذاب دانست که تخیل، طنز و ارزش‌های اخلاقی را در قالبی دلنشین ترکیب می‌کند. این اثر با ارائه‌ی تصویری تازه از اشباح به عنوان موجوداتی نیازمند کمک، کودکان را تشویق می‌کند تا همدلی، عدالت و اهمیت انتخاب آزادانه را درک کنند. برای والدین و مربیانی که به دنبال کتابی هستند که هم سرگرم‌کننده باشد و هم پیام اخلاقی روشنی داشته باشد، این داستان انتخابی شایسته است.