کتاب تلسکوپ شوپنهاور

رمان «تلسکوپ شوپنهاور» نخستین اثر نویسنده ایرلندی، جرارد داناوان، است که نخستین بار در سال ۲۰۰۳ منتشر شد . این رمان به سرعت توجه منتقدان را برانگیخت و در فهرست اولیه جایزه من بوکر قرار گرفت، همچنین برنده جایزه داستان ایرلندی گروه کری شد و نامزد جایزه ادبی ایمپک دوبلین نیز گردید.
داستان در یک روستای بی‌نام اروپایی و در بحبوحه جنگ داخلی رخ می‌دهد و سراسر آن در یک بعدازظهر برفی روایت می‌شود. مردی که تنها با نام نانوا شناخته می‌شود، در حضور معلم تاریخ که به عنوان مراقب بر او نظارت دارد، مشغول کندن قبر است و روستاییان از فاصله‌ای نزدیک شاهد این صحنه‌اند. گفت‌وگوی میان این دو شخصیت، که به ظاهر کاری پوچ را همراهی می‌کند، به تأملی فلسفی بدل می‌شود؛ تأملی درباره تاریخ، اخلاق و خشونت انسانی. آن‌ها به چهره‌ها و وقایع گوناگون از چنگیز خان تا نبرد لیتل بیگ‌هورن، از هنر جنگ سان تزو تا بمباران درسدن اشاره می‌کنند و از خلال آن‌ها رابطه تمدن و خشونت جمعی را بازمی‌کاوند. پایان رمان لحظه‌ای تکان‌دهنده است: معلم تاریخ تصمیم می‌گیرد نخست خود اعدام شود تا مجبور به تماشای مرگ دیگران نباشد، در حالی که نانوا به زندگی بازگردانده می‌شود. لحن روایت مختصر، فشرده و در عین حال پرتنش است. داناوان با دیالوگ‌های کوتاه، مینیمالیسم زبانی و ریتمی حساب‌شده، بار اخلاقی سنگینی را به متن القا می‌کند. بسیاری از منتقدان این اثر را با اضطراب وجودی کافکا و مینیمالیسم بکت مقایسه کرده‌اند و برخی آن را آمیزه‌ای از رمان فلسفی و داستانی دلهره‌آور دانسته‌اند. ایزابل مونتگومری در گاردین از نویسنده تمجید کرد و نوشت که فراموش کردن چنین گفت‌وگویی «تقریبا ناممکن است». روزنامه آیریش ایندیپندنت رمان را «نفس‌گیر با ظرافت و هوش» توصیف کرد و از عمق عاطفی آن سخن گفت. البته برخی دیگر، تجربه‌گرایی داناوان را نقطه‌ای دوپهلو دانستند؛ پابلیشرز ویکلی نوشت که «انرژی اوج داستان - و کل رمان - گاه به‌وسیله بازی‌های فرمی و گریزهای تاریخی پراکنده می‌شود»، هرچند کسانی که صبر کنند، در آن بازتابی عمیق از تاریخ فراموش‌نشدنی اروپا خواهند یافت.
در نهایت، «تلسکوپ شوپنهاور» اثری است که با بهره‌گیری از گفت‌وگوهای موجز و صحنه‌های مینیمالیستی، خشونت، تاریخ و مسئولیت انسانی را به پرسشی عمیق و نگران‌کننده بدل می‌سازد. این رمان نه تنها شروعی درخشان برای کارنامه ادبی داناوان بود، بلکه او را به عنوان نویسنده‌ای جسور، متفکر و توانمند در خلق «هنر از دل زندگی بی‌رحم» به جهان معرفی کرد.