زمانیکه از سینمای مستند و چگونگی پیدایش آن صحبت می‌کنیم، باید به اولین روزهای تولد رسانه‌ی سینما و در سال ۱۸۹۸ بازگردیم، زمانیکه برادران لومیر شروع به نمایش اولین فیلم‌های ضبط‌شده توسط دستگاه اختراع خودشان، یعنی سینماتوگراف، در کافه‌های پاریس و سپس در نقاط مختلف اروپا کردند. این فیلم و ویدئوها در‌واقع قسمت‌هایی از زندگی واقعی انسان‌ها بودند که در قالب تصاویر متحرک و در‌نهایت به‌صورت مستند ضبط شده بودند. پس بر همین اساس می‌توان گفت که اولین آثار متحرک و ضبط‌شده تاریخ در‌واقع فیلم‌های مستند بودند. سینمای مستند اما همانند انواع دیگر فیلم، در گذر زمان متحمل تغییرات و تحولات فراوانی‌شده است و تحت‌تأثیر عوامل متعدد اشکال گوناگونی از آن به وجود آمده است. به این سبب مطالعه تاریخ مستند چه برای کسانی که تنها به این نوع از فیلم‌ها علاقه‌مندند و چه طرف‌داران رسانه سینما به‌طور کل، از اوجب واجبات است. کتاب «تاریخ سینمای مستند» به قلم اریک بارنو و ترجمه احمد ضابطی جهرمی، یکی از منابع ارزشمند در این حوزه است. در این کتاب، با مروری بر تاریخ تولد و رشد سینمای مستند، چشم‌اندازی از نوع فیلم، از عصر لومیر تا دوره‌ی رواج مستندهای تلویزیونی می‌گشاید و جریان‌ها و جنبش‌های گوناگون مستندسازی در اروپا، ژاپن و برخی از کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی را تحلیل و بازشناسی می‌کند. بخشی از این کتاب به معرفی شخصیت‌های برجسته‌ی سینمای مستند و شیوه‌ی کار آن‌ها اختصاص دارد؛ از جمله این افراد می‌توان به چارلی‌چاپلین، جان هیوستون، فرانک کاپرا و فردی جنینگز اشاره کرد. علاوه‌بر این موارد، در این اثر به برخی از مهم‌ترین و شناخته‌ترین استودیوهای مستندسازی در تاریخ سینمای جهان نیز اشاره‌شده است. این کتاب در سیزده فصل و با عناوین پیامبر، کاشف، گزارشگر، نقاش، وکیل، شاعر، شیپورچی، دادستان، واقعه‌نگار، مبلغ، ناظر، سازمان‌دهنده و چریک به نگارش درآمده است. باوجود آنکه مخاطب اصلی این اثر دانشجویان و دست‌اندرکاران سینما، خصوصا سینمای مستند هستند، اما مطالعه‌ی آن می‌تواند برای تمامی علاقه‌مندان و دوستداران هنر هفتم بسیار مفید و سودمند باشد.
کتاب تاریخ سینمای مستند
سروش
اریک بارنو
