موضوع این کتاب جامعه شناسی ادبیات در کلیّات شمس تبریزی یا تحقیق درباب ارزش جامعه شناختی غزل های مولانا جلال الدین محمّد بلخی نیست، بلکه هدف از این کتاب (فرهنگ) مرجع، نمودن چگونگی بازتاب اوضاع و شرایط اجتماعی اجتماعیّات روزگار و محیط پیدایش و زایش غزلیات از خلال اشعار مولانا در دیوان شمس است. این فرهنگ نگرشی تازه از ساحت اجتماعی به غزلیات است و البته در مطالعات جامعه شناسی ادبیات و نقد جامعه شناختی و حتی تحلیل های تاریخی عصر مولانا نیز مثمر و مفید است؛ به گفتۀ رنه ولک: ادبیات تعبیری از اجتماع است. کتاب حاضر در پنج بخش تدوین یافته است: اعتقادات، فرهنگ عامّه (آداب و رسوم و سنت های اجتماعی)، پراکنده ها (پرندگان و حیوانات و گیاهان و ابزارآلات و وسایل و ...) زبان، ضرب المثل های رایج. مولف در هر مدخل از این کتاب، بیت یا ابیاتی از غزلیات مولانا را که آن مدخل در آن بیت به کار رفته، آورده است و در صورت لزوم توضیح عبارات و واژه های دشوار را نیز داده است.
کتاب فرهنگ اجتماعی عصر مولانا
سروش
محبوبه مباشری
