کتاب ساحره خانم

کتاب «ساحره خانم» نوشته‌ی راجر هارگریوز، بخشی از مجموعه‌ی محبوب و ماندگار «خانم کوچول‌ها» است؛ مجموعه‌ای که با طراحی مینیمالیستی، رنگ‌های زنده و شخصیت‌پردازی‌های ساده اما تاثیرگذارش، تخیل چندین نسل از کودکان را پرورش داده است. این کتاب در ظاهر داستانی ساده و کودکانه درباره‌ی زنی کوچک با قدرت‌های جادویی است؛ اما در لایه‌های زیرین خود، به شکلی هوشمندانه مفاهیمی چون مسئولیت‌پذیری، مرزهای اخلاقی و عواقب قدرت را مطرح می‌کند. ماجرای کتاب از جایی آغاز می‌شود که خانم کوچولوی جادویی با قدرت‌های شاد و خوش‌نیتش، کارهای روزمره را آسان‌تر می‌کند: خمیردندان را جادویی از تیوپ بیرون می‌آورد، صبحانه را آماده می‌سازد و به نوعی زندگی را با چاشنی جادو دلچسب‌تر می‌سازد. اما نقطه‌ی عطف داستان زمانی فرا می‌رسد که او با آقای تیکل، شخصیتی بازیگوش و شرور از همان جهان «آقا کوچول‌ها» و «خانم کوچول‌ها»، مواجه می‌شود؛ کسی که با بازوهای درازش مدام همه را بی‌وقفه قلقلک می‌دهد و زندگی شهر را مختل می‌کند. ساحره خانم تصمیم می‌گیرد با نیروی خود او را محدود کند: بازوهایش را کوتاه می‌کند و قانونی می‌گذارد که فقط یک قلقلک در روز مجاز باشد. در نگاه اول این راه‌حل عاقلانه و عادلانه به نظر می‌رسد؛ اما در پایان داستان، آقای تیکل که دست‌بردار نیست، موفق می‌شود جادو را علیه خانم کوچول جادویی به کار گیرد و نظم تازه را دوباره به شوخی و بازی بدل می‌کند. این روایت به ظاهر ساده، زیرمتنی پررنگ دارد: قدرت، هرچند با نیت خوب به کار گرفته شود، همیشه کنترل‌شدنی نیست و ممکن است عواقب پیش‌بینی‌نشده‌ای به دنبال داشته باشد. در عین حال، هارگریوز با نثری مختصر و طنزآمیز و تصویرسازی‌های پرانرژی‌اش، درس‌های اخلاقی سنگین را به شیوه‌ای جذاب و کودک‌پسند ارائه می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که مخاطب خردسال بدون احساس نصیحت مستقیم، با پیام کتاب هم‌ذات‌پنداری می‌کند. ترکیب تصاویر رنگارنگ، فرم‌های ساده‌ی شخصیت‌ها و فضای خیال‌انگیز جادو باعث می‌شود کتاب برای کودکان در سنین مختلف جذاب باشد. در سطحی دیگر، کتاب درباره‌ی تعامل میان بازیگوشی و قانون‌گذاری، و اهمیت تعادل بین شوخی و رعایت حال دیگران است. خانم کوچولوی جادویی به کودکان می‌آموزد که حتی با نیت خیر هم، قدرت باید همراه با درک و همدلی نسبت به احساس دیگران به کار گرفته شود؛ و همین نگاه انسانی، وجه تمایز آثار هارگریوز در ادبیات کودک است. «ساحره خانم» پس از انتشار، در میان کودکان و والدین محبوبیت زیادی یافت و توانست در پلتفرم‌هایی مانند Goodreads امتیاز خوبی نزدیک به ۴ ستاره کسب کند. بسیاری از خوانندگان از پایان گستاخانه و غیرمنتظره‌ی داستان که خیال‌پردازی را برای کودک باز می‌گذارد، تمجید کرده‌اند. همچنین این کتاب در دل مجموعه‌ی «خانم کوچول‌ها» با شخصیت‌های پرشمار و متنوعش، به‌عنوان یکی از به‌یادماندنی‌ترین و بامزه‌ترین عناوین باقی مانده است.
در مجموع، «ساحره خانم» فقط یک داستان سرگرم‌کننده درباره‌ی جادو نیست؛ بلکه داستانی درباره‌ی قدرت، مسئولیت، بازیگوشی و پیچیدگی‌های روابط انسانی است؛ همه در قالب زبانی ساده و تصویری رنگارنگ که کودک را جذب می‌کند و در عین حال، چیزی برای اندیشیدن به او می‌دهد.