کتاب چالش های معاصر تعیین سرنوشت اقوام

کتاب« چالش‌های معاصر تعیین سرنوشت اقوام» اثر ت.ی خبرییوا، اثری پژوهشی در زمینه حقوق بین‌الملل و مطالعات قومی است که به بررسی چگونگی شکل‌گیری، محدودیت‌ها و پیامدهای حقوقی و سیاسی مفهوم «تعیین سرنوشت» در دنیای امروز می‌پردازد. خبرییوا در این کتاب نشان می‌دهد که حق ملت‌ها و اقوام برای تعیین سرنوشت خویش، اگرچه در اسناد بین‌المللی به رسمیت شناخته شده، در عمل با چالش‌هایی چون تمامیت ارضی کشورها، تنوع قومی و رقابت‌های سیاسی روبه‌رو است. او تلاش می‌کند تا پلی میان اصول نظری و واقعیت‌های پیچیده جهان معاصر برقرار کند و سازوکاری حقوقی برای همزیستی اقوام در چارچوب دولت‌های ملی ارائه دهد. خبرییوا در فصل‌های آغازین کتاب، سیر تاریخی و فلسفی شکل‌گیری مفهوم تعیین سرنوشت را بررسی می‌کند و تفاوت میان دو نوع آن را توضیح می‌دهد: تعیین سرنوشت درونی، یعنی حق اقوام برای حفظ زبان، فرهنگ و آموزش خود درون ساختار یک کشور، و تعیین سرنوشت بیرونی که به استقلال یا جدایی سیاسی منجر می‌شود. در بخش میانی کتاب، نویسنده با رویکردی تطبیقی به بررسی تجربه کشورها می‌پردازد. از مدل فدرالیسم فرهنگی در روسیه و کانادا گرفته تا روش‌های اداره محلی در اسپانیا و هند، او تلاش می‌کند نشان دهد که راه‌حل‌های تعیین سرنوشت بسته به تاریخ، ساختار سیاسی و بافت قومی هر کشور متفاوت است. خبرییوا تأکید می‌کند که گفت‌وگو، سازوکارهای قانونی روشن و احترام متقابل میان اقوام، کلید حفظ ثبات و جلوگیری از درگیری‌های قومی است. در ادامه، کتاب به تضادهای بنیادی میان حق تعیین سرنوشت و اصل حاکمیت ملی می‌پردازد؛ تضادهایی که اغلب موجب بروز تنش‌های سیاسی و حتی درگیری‌های مسلحانه می‌شوند. خبرییوا هشدار می‌دهد که بدون وجود چارچوب‌های حقوقی شفاف، تعیین سرنوشت می‌تواند از ابزاری برای حفظ هویت فرهنگی به عاملی برای تجزیه و بحران بدل شود. نویسنده در پایان با جمع‌بندی یافته‌های خود تأکید می‌کند که آینده صلح‌آمیز روابط قومی در گرو درک متوازن از آزادی فرهنگی و انسجام ملی است و با ارائه راهکارهای گوناگون به دنبال مدیریت اختلافات قومی و ارتقای همکاری و همزیستی مسالمت‌آمیز در کشورهای چندقومیتی است.