کتاب «پناهندگی ارامنه ی باکو به گیلان» روایتی مستند از بحران انسانی است که توسط مگردیچ درساهاکیان نوشته شده است. این کتاب گزارش آوارگی ساکنین ارمنی شهر باکوست که حدود یک قرن پیش و هم‌زمان با آغاز قتل‌عام ساکنان ارمنی باکو به دست نیروهای عثمانی، ناچار موطن خود را ترک کردند و مهاجرت به شهرهای ساحلی گیلان را در پیش گرفتند. گزارش چاپی این رخداد تاریخی از آن نظر اهمیت دارد که بدانیم، جمعیتی به دور از خانه و کاشانه، با تشکیل کمیتۀ امداد منتخبی از بین خود و ارامنۀ ساکن رشت، مسائل و مشکلات خیل عظیم پناهندگان را در طول آوارگی تا مراجعت مجددشان به باکو، به نحو احسن مدیریت کردند و در طول مدت پناهندگی، از توجه وکمک‌های همه‌جانبۀ مردم گیلان و به‌ویژه شخص «میرزاکوچک‌خان» که به آنان پناه داده بود، برخوردار بودند.
کتاب پناهندگی ارامنه ی باکو به گیلان
فرهنگ ایلیا