کتاب عبادت یا عبودیت؟

کتاب «عبادت یا عبودیت؟»، یازدهمین مجلد از مجموعه «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر»، با یک پرسش بنیادین آغاز می‌شود: چرا گاهی مناسک و عبادات دینی کارگر نمی‌افتد و آثار آن بر زندگی فرد نمودار نیست؟ این اثر که حاوی درس‌گفتارها و نوشتارهای امام صدر در آخرین سال‌های حضورش در لبنان است، عصاره‌ی اندیشه‌ی او را در مواجهه با این مسئله‌ی دینی به نمایش می‌گذارد.
امام صدر در این کتاب به تفاوت میان «عبادت» به عنوان یک عمل ظاهری و «عبودیت» به عنوان یک حالت وجودی و تسلیم مطلق در برابر خداوند می‌پردازد. از دیدگاه او، جوهر عبادت، قصد تقرب به پروردگار است تا بنده رنگ خدایی بگیرد و متخلق به اخلاق الهی شود. این کتاب به جای ارائه‌ی دستورالعمل‌های فقهی، به فلسفه‌ی مناسکی چون نماز و روزه می‌پردازد و به این می‌اندیشد که انسان امروز چگونه می‌تواند طعم زیست مومنانه را بچشد. مسئله‌ی اصلی که این اثر را متمایز می‌کند، پیوند ناگسستنی میان امر عبادی و امر اجتماعی در اندیشه‌ی امام صدر است. او برداشت‌های سطحی از عبادت را نقد می‌کند و نشان می‌دهد اسلام مورد نظر او، یک «اسلام اجتماعی» است. در این نگاه، فاصله‌ای میان عبادیات و اجتماعیات وجود ندارد و این دو در اندیشه و عمل او در هم می‌آمیزند. به همین دلیل، در این مجموعه حتی پیام‌های او به مناسبت اعیاد مذهبی نیز ناظر به حوادث روز است و نشان می‌دهد که چگونه مناسک دینی باید به اصلاح فرد و جامعه منجر شوند.
این کتاب، علاوه بر دوست‌داران اندیشه‌ی امام موسی صدر، برای کسانی که به دنبال درک بهتری از فلسفه‌ی عبادت، دعا و معنویت در جهان امروز هستند، منبعی ارزشمند به شمار می‌رود. در واقع، دعوتی است به تفکر درباره‌ی آسیب‌هایی که عبادات را تهدید می‌کنند و راهی برای بازیافتن معنای حقیقی آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی.