کتاب بازگشت

کتاب «بازگشت» نوشته‌ی پدرو آلمودوار، نسخه‌ی رسمی فیلمنامه‌ی فیلم تحسین‌شده‌ی اوست که در سال ۲۰۰۶ منتشر شد. این اثر شامل فیلمنامه، تصاویر صحنه و یادداشت‌های تولید، دریچه‌ای غنی برای درک روایت سینمایی آلمودوار فراهم می‌کند.
این کتاب که در قالب فیلمنامه‌ی سینمایی عرضه شده، ساختار دراماتیک خود را با صحنه‌بندی‌ها، دیالوگ‌ها و نشانه‌گذاری‌ها حفظ کرده و با تصاویر بصری و لحنی سرشار از احساسات همراه شده است. لحن روایت، پرجنب‌وجوش و در عین حال تأمل‌برانگیز است؛ آمیزه‌ای از رئالیسم خانگی و رئالیسم جادویی که به‌خوبی سبک منحصربه‌فرد آلمودوار را بازتاب می‌دهد. سبک کارگردانی او-که صحنه‌هایی مقرون‌به‌صرفه اما از نظر عاطفی عمیق خلق می‌کند-بیانگر علاقه‌ی دیرینه‌اش به روان زنانه و پیوندهای خانوادگی است. این فیلمنامه حول محور ریموندا، زنی از طبقه‌ی کارگر مادرید، می‌گردد که پس از مرگ ناگهانی شوهرش (که در دفاع از خود توسط دختر نوجوانشان رخ داده) تلاش می‌کند تا جسد را مخفی نگه دارد. در این میان، خواهرش سول و مادرشان ایرنه-که گمان می‌رفت مرده باشد-به‌طور غیرمنتظره‌ای به خانه بازمی‌گردند. این بازگشت رازهای مدفون خانوادگی را آشکار کرده و پیوندی دوباره میان زنان سه نسل رقم می‌زند. در بستر لامانچای روستایی و حومه‌ی مادرید، عناصر ملموسی چون آشپزی، شایعات محلی، دود، خنده و نسیم، به آیین‌هایی برای بقا و سرکشی تبدیل می‌شوند. از مهم‌ترین مضامین کتاب می‌توان به تاب‌آوری زنان، فرهنگ مرگ در سنت‌های لامانچا، و نیروی شفابخش همبستگی و روایت‌گری اشاره کرد. آلمودوار نشان می‌دهد که چگونه زنان، با همدلی، مراقبت متقابل و بازآفرینی آیینی، زندگی را حتی در میان مصائب نهادی و شخصی حفظ می‌کنند. فیلمنامه به جای تمرکز بر قوس فردی شخصیت، پویایی جمعی و روابط میان شخصیت‌ها را در کانون قرار می‌دهد. ریموندا نمود عینی سرسختی و عمل‌گرایی است؛ سول نشانه‌ای از آسیب‌پذیری و تلاش برای آشتی است؛ و ایرنه، روح مادر، نقشی دوگانه ایفا می‌کند: هم اعتراف‌کننده‌ای نگران‌کننده و هم نیرویی شفابخش. شخصیت‌های فرعی-از همسایه‌ها گرفته تا اقوام و مهاجران-به‌عنوان حافظان خاطره و مقاومت اجتماعی عمل می‌کنند. فیلم «بازگشت» در زمان اکران، تحسین گسترده‌ای را برانگیخت. فیلمنامه‌ی آن جایزه‌ی بهترین فیلمنامه‌ی جشنواره‌ی کن ۲۰۰۶ را برای آلمودوار به همراه داشت و بازیگران زن فیلم به‌طور مشترک جایزه‌ی بهترین بازیگر زن را دریافت کردند. پنه‌لوپه کروز نیز برای این نقش، نخستین زن اسپانیایی بود که نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار شد. این فیلم با کسب چندین جایزه‌ی گویا، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از آثار برجسته‌ی کارنامه‌ی آلمودوار تثبیت کرد. فراتر از روایت، فیلمنامه‌ی منتشر شده ابزار تحلیلی ارزشمندی برای مخاطبان سینماست. در آن می‌توان با جزئیات انتخاب‌های کارگردانی، ریتم لحنی، ساختار دراماتیک، مونولوگ‌ها و گذارهای سینمایی آشنا شد. به‌ویژه مونولوگ ایرنه-که در شش صفحه‌ی فیلمنامه به تصویر کشیده شده-از لحاظ احساسی و نمادین، نقطه‌ی اوج متن است؛ لحظه‌ای مملو از اندوه، اسطوره و پرداختی نزدیک به تئاتر.
درنهایت «بازگشت» اثری ارزشمند برای علاقمندان به آلمودوار و تحلیل‌گران سینماست؛ کتابی که هم ارزش هنری دارد و هم به‌عنوان سندی از فرآیند خلاقانه‌ی یکی از برجسته‌ترین صداهای سینمای مدرن اهمیت می‌یابد.