کتاب انقلاب اسلامی ایران و انفتاح تاریخ

“انقلاب اسلامی ایران و انفتاح تاریخ: بیداری اسلامی در بهار عربی” دارای ماهیتی نظری بوده که با رویکرد تاریخی دنبال می شود.
دکتر کچویان در این کتاب سعی کرده با نگاهی جامعه‌شناختی و با تذکر به اقتضائات و امکان‌های تاریخی، انقلاب‌های اخیر منطقه و مهم‌تر از آن پیوند آنها با انقلاب اسلامی را مورد کنکاش قرار دهد. به گفتۀ کچویان در این کتاب «ما با دو سوال محوری سروکار داریم. سوال اول ناظر به ماهیت و هویت این جنبش‌هاست و می‌پرسد که آیا آنها جنبش‌های اسلامی هستند یا چنانچه فرضیات رقیب ادعا می‌کنند، ماهیت لیبرال دموکراتیک از نوع سکولار یا تجددی دارند؟ سوال دیگر دقیقا به فرضیۀ پایه‌ای این بررسی برمی‌گردد. چنانکه با نگاهی تاریخی می‌پرسد که آیا جنبش‌های کنونی منطقه در پیوند با انقلاب اسلامی ایران قرار دارند و نتیجۀ موج حاصله از آن در جهان، به ویژه جهان اسلام می‌باشند؟
با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، اسلام به عنوان ایدئولوژی با کارکرد و نقش ماهوی و محوری خود در این انقلاب به گونه ای ظاهر شد که اساسا با ایجاد درک کاملا متفاوتی از معنا و حقیقت انقلاب، موجبات تحولی جوهری در نظریه‌پردازی انقلاب‌ها و پیدایی «نسل چهارم»ی از نظریه‌های انقلاب را فراهم آورد. این تحول که از وجهی در مسیر تحولات قبلی در فهم انقلاب بعد از انقلاب شوروی، از نقش عمدۀ آگاهی و اراده در پیدایی انقلاب‌ها حکایت می‌کرد، از جهاتی با وجود تأکید جوهری‌تر بر جایگاه محوری ایدئولوژی، نظریه‌ها و درک مارکسیستی از انقلاب را رد می‌کرد. تفسیرهای لنینیستی از انقلاب که از دید بسیاری از مارکسیست‌ها، تجدیدنظرطلبانه و انحرافی از مارکسیسم راست‌آیین نیز قلمداد می‌شود، ‌به‌رغم توجه به نقش ایدئولوژی و واردکردن اراده‌گرایی در نظریۀ مارکسیستی انقلاب برای تعدیل جبرگرایی اقتصادی تفسیر انگلسی، همچنان درچارچوب ضرورت تاریخی به انقلاب و امکان آن فکر می‌کرد…