کتاب افسانه های دیکتاتور

"افسانه های دیکتاتور" مجموعه‌ای کوتاه اما گزنده از نویسنده نامدار سیسیلی، لئوناردو شاشا است که به خاطر بینش سیاسی نافذ و نثر شفاف و موجزش شهرت دارد. این اثر نخستین‌بار در سال ۱۹۵۰ منتشر شد و نگاهی طنزآمیز به اقتدارگرایی ارائه می‌دهد که در قالبی آشنا، یعنی افسانه‌های کوتاه، بازگو می‌شود. در حالی‌که شاشا بیشتر به‌خاطر رمان‌های جنایی و مقالاتش درباره عدالت و قدرت شناخته می‌شود، در اینجا توانایی‌اش در تمثیل‌پردازی و ایجاز را به نمایش می‌گذارد؛ او با داستان‌هایی مینیمالیستی، پوچی‌ها و تهدیدهای درون‌سازمان‌یافته‌ی نظام‌های توتالیتر را افشا می‌کند.
این کتاب شامل بیست‌وهفت افسانه‌ی مختصر است که هر یک تنها چند سطر دارد. در ظاهر، این داستان‌ها همچون حکایت‌های اخلاقی ساده و عجیب جلوه می‌کنند - خرگوش‌هایی که درس‌های غیرمنتظره می‌آموزند، شیرهایی که مطیع‌اند، بوروکرات‌هایی که به زبانی مبهم سخن می‌گویند - اما هدف‌های آن‌ها کاملا واقعی است. شاشا با زبانی ساده و فریبنده، سازوکار تبلیغات، کیش شخصیت و همدستی منفعلانه‌ی مردم عادی را آشکار می‌سازد. هر افسانه همچون حکایتی از زندگی سیاسی در زیر سایه‌ی فاشیسم عمل می‌کند و پیش از آنکه ضربه‌ی نهایی‌اش را وارد کند، با زبانی جذاب مخاطب را به درون خود می‌کشد. لحن اغلب کنایه‌آمیز و طنز گزنده است، اما در پس آن، تعهدی راسخ به افشای حقیقت نهفته است. این افسانه‌ها اگرچه در سایه‌ی حکومت موسولینی نوشته شده‌اند، اما فراتر از بستر تاریخی ایتالیا، از منطق جهانی سرکوب سخن می‌گویند.
در قلب "افسانه های دیکتاتور" پرسش از اطاعت جای دارد: چرا مردم تن به انقیاد می‌دهند و بهای آن چیست؟ افسانه‌های شاشا روان‌شناسی فرمان‌بری را می‌کاوند - ترس، بی‌تفاوتی، تسلیم - و همچنین چگونگی تحریف زبان، اخلاق و حتی عقل سلیم به دست قدرت را بازمی‌نمایند. این مجموعه هم‌چنین نقش روشنفکران، هنرمندان و معلمان را در مواجهه یا ناکامی در مواجهه با سرکوب برجسته می‌کند. شاشا از طریق تمثیل، نه فقط ستم‌گران بلکه نظام‌ها و سکوت‌هایی را که آنان را ممکن می‌سازند، به نقد می‌کشد. نگاه او اخلاقی است، بی آنکه به اخلاق‌گرایی بلغزد؛ طعنه‌آمیز است، اما نه بدبین.
"افسانه های دیکتاتور" کتابی نازک با باری سنگین است - چاقوی ادبی‌ای که به بافت نرم رضایت سیاسی برش می‌زند. لئوناردو شاشا تنها در چند صفحه، کمدی تراژیک دیکتاتوری و خیانت‌های کوچکی را که آن را تغذیه می‌کنند، ترسیم می‌کند. این افسانه‌ها، در عین ایجاز، هم بی‌زمان‌اند و هم ضروری، و یادآور این نکته‌اند که ادبیات، حتی در قالبی به‌ظاهر ساده، می‌تواند ابزاری نیرومند برای مقاومت در برابر ابتذال استبداد باشد.