کتاب جدال گفتمانی اسلام و مسیحیت در جنبش صلیبی

کتاب «جدال گفتمانی اسلام و مسیحیت در جنبش صلیبی» اثر عبدالله ناصری طاهری، یک تحلیل و پژوهشی ساختارشکن از پدیده‌ای است که نویسنده آن را فراتر از مجموعه‌ای از جنگ‌ها، یک «جنبش» فکری و فرهنگی می‌داند. مسئله اصلی کتاب، بازخوانی این رویداد تاریخی نه از منظر رویدادهای نظامی، بلکه از طریق واکاوی و تقابل «گفتمان‌هایی» است که دو طرف متخاصم برای توجیه اقدامات، ثبت وقایع و تعریف «دیگری» به کار می‌بردند. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه جنبش صلیبی، با ظاهری دینی، منافعی دنیوی را دنبال می‌کرد و چگونه روایت‌ها و تاریخ‌نگاری‌ها خود به سلاحی در این جدال تبدیل شدند.
ناصری طاهری برای اثبات این ادعا، به سراغ منابع و راویان اصلی دو طرف می‌رود تا تضاد دیدگاه‌ها را به وضوح به تصویر بکشد. او ابتدا به تحلیل آثار مورخان اولیه مسلمان مانند ابن اثیر و ابن قلانسی می‌پردازد و نشان می‌دهد که این منابع، با وجود اهمیتشان، عمدتا بر تاریخ سیاسی و نظامی متمرکز بودند. سپس برای به دست آوردن اعتبار بخشیدن به اثرش، به سراغ کتاب «الاعتبار» اثر اسامه بن منقذ می‌رود؛ امیری محلی که در متن حوادث حضور داشت و روایتش، بی‌واسطه از تعاملات فرهنگی و نگاه متقابل مسلمانان و صلیبی‌ها در زندگی روزمره مردم پرده بر می‌دارد.
میزان تلاش تحسین برانگیز نویسنده در بررسی منابع لاتین و تاریخ‌نگاران مسیحی معاصر در جنگ مشخص می شود. نویسنده در این بخش به خوبی نشان می‌دهد که چگونه وقایع در گفتمان مسیحی، در چارچوب مشیت الهی تفسیر می‌شدند. این مورخان با تعصبی شدید، مسلمانان را «کافر» می‌خواندند و با تکیه بر رویاها و مناسک دینی، به جنگ‌ها مشروعیت می‌بخشیدند. این رویکرد به خوبی نشان می‌دهد که چگونه یک ایدئولوژی منسجم برای توجیه جنگ ساخته و پرداخته شد. نویسنده استدلال می‌کند که شکست نظامی غرب در شرق مدیترانه، منجر به تغییر راهبرد آن‌ها از تقابل نظامی به یک گفتمان تلفیقی «تبشیری-اقتصادی» شد که بعدها در دوران استعمار تجلی یافت.
کتاب «جدال گفتمانی اسلام و مسیحیت در جنبش صلیبی» برای خوانندگانی نوشته شده است که به دنبال درک بهتری از ریشه‌های تاریخی تقابل اسلام و غرب، افراطی‌گری و اسلام‌هراسی هستند. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه کلمات، روایت‌ها و ایدئولوژی‌ها می‌توانند به اندازه شمشیرها در شکل دادن به تاریخ موثر باشند.