کتاب سلطان بیزانس

رمان "سلطان بیزانس" نوشته‌ی سلجوک آلتون، اثری رمزآلود، اندیشمندانه و چندلایه است که جستجوی فکری، ادای دین تاریخی و تأملی شاعرانه را در هم می‌آمیزد. این رمان، که هم در بستر شهر استانبول مدرن و هم در سایه‌ی امپراتوری بیزانس جریان دارد، داستان هالاس را دنبال می‌کند: استادی درون‌گرا و کتاب‌دوست که ناگهان خود را وارث ادعایی امپراتوری گمشده می‌یابد.
روایت با دریافت نامه‌ای از سوی گروهی مخفی آغاز می‌شود-«نومو»-که ادعا می‌کنند هالاس نواده‌ی امپراتور کنستانتین یازدهم است؛ آخرین امپراتور بیزانس. آنها او را «امپراتور در تبعید» می‌خوانند-وارثی که جهان بیش از ۵۵۰ سال در انتظارش بوده. هالاس ابتدا شکاک است، اما پس از شرکت در جلسه‌ای رازآلود، مواجهه با نقشه‌ای فلورانسی و آزمون‌هایی پیچیده، درگیر جستجویی می‌شود که به تدریج شک و تردیدش را فرو می‌ریزد.
در پی کشف حقیقت، هالاس سفری از سرنخ‌ها و تأملات را آغاز می‌کند؛ هر سرنخ با معماری، شعر یا یادگارهای تاریخی بیزانس پیوند دارد: در دامبارتون اوکس واشنگتن دی‌سی، او میان آثار بیزانسی و پیشاکلمبی، تاریخی درهم‌تنیده را لمس می‌کند. در کاخ تکفور استانبول، ویرانه‌ای را چون «راهبه‌ای عریان و سربریده» توصیف می‌کند-استعار‌ه‌ای کوبنده برای زیبایی خشونت‌دیده‌ی تاریخ. ایزنیک، ترابزون، انطاکیه، و کاپادوکیه نیز به عنوان صحنه‌هایی از حافظه و مکاشفه در روایت ظاهر می‌شوند.
آلتون روایت را به‌واسطه‌ی ساختاری الفبایی (بر پایه‌ی حروف یونانی) پیش می‌برد: هر فصل، نماد یک ایستگاه معنایی و مکانی در سفر هالاس است. این قالب، روایتی آوانگارد و در عین حال ریشه‌دار در سنت را رقم می‌زند. لحن اثر ترکیبی است از آگاهی آکادمیک و مالیخولیای شاعرانه؛ نثر میان توصیفات دقیق («نقاشی دیواری به طرز عجیبی حفظ شده») و مکاشفه‌های شخصی («اگر من بیزانسی بالای کمر بودم...») در نوسان است. طنز، حسرت، و تعمق تاریخی در لحنی صیقلی و گاه غنایی ادغام می‌شوند.
مضامین کلیدی‌ای این کتاب به آن می پردازد عبارتند از:
۱. هویت لایه‌لایه: هالاس نماد هویتی چندپاره است-بیزانسی، عثمانی، و مدرن. سوال همیشگی‌اش درباره‌ی اینکه آیا «از کمر به بالا بیزانسی» است یا نه، استعاره‌ای از کشمکش فرهنگی ترکیه است.
۲. تاریخ به‌عنوان تجربه‌ی زنده: معماری، ویرانه‌ها و متون باستانی نه فقط پس‌زمینه، بلکه عوامل موثر در دگرگونی روانی راوی‌اند.
۳. پرسه‌زنی روشنفکرانه: روایت، همزمان یک جستجوی گنج است و یک خودکاوی فلسفی؛ سفری که ردپای دانته، بورخس، و اکو را در ذهن تداعی می‌کند.
"سلطان بیزانس" داستان معما، هویت و حافظه است. آنچه آغاز می‌شود به‌عنوان دعوتی رازآلود، به تدریج بدل می‌شود به سفری درونی که طی آن تاریخ دیگر پدیده‌ای ایستا نیست، بلکه صدایی است که در سنگ‌ها، کتاب‌ها و زمزمه‌های شهر می‌تپد. این رمان، هم ادای احترامی است به شکوه فراموش‌شده، هم پرسه‌ای ذهنی برای آنانی که در مرز میان اسطوره و واقعیت گم شده‌اند. آلتون اثری آفریده که خواننده را دعوت می‌کند تا چون هالاس، در دل استانبول قدم بزند و از لابه‌لای لایه‌های غبارآلود تاریخ، صدای خویشتن را بشنود.