کتاب روزی که شهر را آب برد

کتاب «سیلاب» نوشته و تصویرگری ماریاجو ایلوستراخو - نام مستعار ماریاخوزه گاجاته مولینا - اثری از انتشارات بیندی در سال ۲۰۲۲ است که به عنوان یک کتاب مصور کودک برای گروه سنی شش سال به بالا منتشر شد. این کتاب تصویری نمونه‌ای از پیوند خلاقانه میان تصویرگری معاصر، روایت استعاری و دغدغه‌های زیست‌محیطی است. ایلوستراخو که در زمینه تصویرسازی کودک و طراحی چاپ تجربی تحصیل کرده، در این اثر نخستین خود داستانی خلق کرده است که هم ساده و قابل‌درک برای کودکان است و هم لایه‌هایی عمیق از معنا و تأمل برای بزرگسالان در خود دارد. داستان با صبحی آرام آغاز می‌شود: شهر از خواب بیدار می‌شود و ساکنان حیوان‌نمای آن متوجه می‌شوند که «همه چیز کمی خیس است». در ابتدا این پدیده حالتی بازیگوش و شوخ‌طبع دارد، اما با بالا آمدن تدریجی آب، وضعیت از سرگرمی به بحرانی واقعی بدل می‌شود. فضای داستان در شهری پرجنب‌وجوش و مدرن می‌گذرد، جایی که حیواناتی کت‌وشلوارپوش در خیابان‌های غرق‌آب در رفت‌وآمدند و به‌تدریج درمی‌یابند که بی‌توجهی جمعی‌شان آنها را به خطر انداخته است. در این میان، یک میمون کوچک نقش نمادین رهبری را ایفا می‌کند؛ نه از طریق سخن، بلکه با عمل. این کاراکتر با رفتاری آرام اما موثر، دیگران را به همکاری دعوت می‌کند و سرانجام شهر با نیروی همبستگی نجات می‌یابد. در پس این روایت ساده، تمثیلی قدرتمند از تغییرات اقلیمی، مسئولیت اجتماعی و قدرت اقدام جمعی نهفته است. سیل در اینجا هم واقعیتی فیزیکی است و هم استعاره‌ای از بحران‌هایی که جامعه بشری - در برابر بی‌تفاوتی یا فردگرایی افراطی - با آن مواجه است. نقطه اوج داستان زمانی رقم می‌خورد که شخصیت‌ها درمی‌یابند هیچ قهرمان واحدی وجود ندارد و تنها همکاری است که می‌تواند تعادل را بازگرداند. لحن کلی کتاب در عین هشداردهنده بودن، سرزنده و خوش‌بینانه است؛ مخاطب خردسال نه با ترس، بلکه با احساس امید و مشارکت مواجه می‌شود. ایلوستراخو از نظر بصری زبانی خاص و شاعرانه دارد. پالت رنگی او شامل طیفی از آبی‌ها و خاکستری‌های لطیف است که حس رطوبت و سنگینی آب را منتقل می‌کند و در عین حال، با رنگ‌های گرم و زنده‌ی حیوانات در تضاد قرار می‌گیرد. تکنیک‌های ترکیبی جوهر، لیتوگرافی و اکریلیک بافتی ملموس و اندکی رویاگونه به صفحات می‌دهند. این سبک، در کنار متن کوتاه و ریتم آرام، تجربه‌ای حسی و تصویری می‌آفریند که خواننده‌ی کودک را درگیر می‌کند و به تفکر وا‌می‌دارد، بی‌آن‌که پیام اخلاقی مستقیما تحمیل شود. نقطه قوت اصلی کتاب در سادگی هوشمندانه‌ی آن است؛ روایت مختصر اما معنادار، شخصیت‌های نمادین و تصاویر پرجزئیات باعث می‌شود هر صفحه همچون تابلویی جداگانه در ذهن کودک حک شود. با این حال، برخی خوانندگان بزرگ‌تر ممکن است تمثیل را بیش از حد کلی یا نمادین بیابند و ترجیح دهند زمینه‌های اقلیمی صریح‌تری مطرح شود. با وجود این، هدف کتاب بیش از آموزش مستقیم، برانگیختن حس همدلی و آگاهی است. در نهایت، «سیلاب» تصویری کودکانه اما تأثیرگذار از جهان امروز است: جهانی که با بحران‌های طبیعی و انسانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و تنها از مسیر همکاری و هم‌دلی می‌تواند راهی برای نجات بیابد. ایلوستراخو با نگاهی هنرمندانه و لحنی مهربان، مفهومی بزرگ را در قالبی کوچک و درخشان عرضه می‌کند؛ کتابی که نه‌فقط برای کودکان، بلکه برای هر بزرگسالی که هنوز به قدرت همبستگی باور دارد، خواندنی و الهام‌بخش است.