کتاب نزاع فیلسوفان و عارفان

کتاب «نزاع فیلسوفان و عارفان: درباره خدا، وجود و حدوث» اثر حسین عشاقی، به درون یکی از دیرینه‌ترین و جدی ترین مناقشات فکری در سنت اسلامی ایرانی می‌زند. این اثر، رویارویی دو مسیر متفاوت برای رسیدن به حقیقت را به تصویر می‌کشد: مسیر عقل و استدلال منطقی فیلسوفان در برابر مسیر شهود و تجربه‌ی درونی عارفان. نویسنده، به واکاوی این مسئله می‌پردازد که چگونه این دو حریان فکری، در تلاش برای پاسخ به پرسش‌های بنیادینی چون ماهیت خداوند، چیستی وجود و راز پیدایش عالم حدوث، به نتایج و تفاسیر متفاوتی دست یافته‌اند.
این نزاع صرفا یک اختلاف کلی در روش نیست، بلکه در جزئی‌ترین و شالوده مسائل کلامی و فلسفی خود را نشان می‌دهد. برای نمونه، هر دو مکتب بر این هم‌داستان‌اند که در مورد خداوند، ماهیت و وجود یکی است و او از این دو حیثیت ترکیب نشده است. اما نزاع دقیقا از همین نقطه آغاز می‌شود. عارفان ماهیت خداوند را «وجود لابشرطی» می‌دانند؛ یعنی وجودی مطلق و رها از هرگونه قید و خصوصیت. در مقابل، فیلسوفان ماهیت او را «وجودی خاص» تلقی می‌کنند که دارای ویژگی منحصربه‌فردی است که او را از هر موجود دیگری متمایز می‌سازد.
کتاب با بررسی چنین اختلافاتی، نشان می‌دهد چگونه دو دیدگاه می‌توانند از یک نقطه‌ی عزیمت مشترک، به دو جهان‌بینی متفاوت برسند. حسین عشاقی با پژوهشی گسترده در آثار علمای گذشته و و پژوهش های اخیر، روی دیگری از این منازعات تاریخی ارائه می‌دهد و به مسائلی چون رابطه‌ی خلق و حق و ثبوت صفات الهی نیز می‌پردازد. این اثر برای تمام علاقه‌مندان به مباحث فکری-فلسفی منبعی ارزشمند بشمار می‌رود.