کتاب اکتشاف هنر اسلامی

تاریخ‌نگاری هنر اسلامی دانش جدیدی است که موضوعش زادهٔ فرهنگ و تمدن اسلامی و پیشینهٔ شکل‌گیری و روش‌های مطالعه‌اش برخاسته از فرهنگ و تمدن غرب است. به عبارت دیگر، دانش مذکور هنر یک فرهنگ را به کمک دیدگاه‌ها، روش‌ها و تعاریف فرهنگی دیگر مطالعه می‌کند.

پیدایش این رشته به مطالعات شرق‌شناسانهٔ دانشوران اروپایی در اواخر سدهٔ هجدهم برمی‌گردد. اما از نیمهٔ سدهٔ نوزدهم تا نیمهٔ سدهٔ بیستم، تاریخ‌نگاری هنر اسلامی با تکیه بر نظریه‌ها و روش‌های تاریخ‌نگاری هنر در غرب، به‌تدریج در حد و اندازهٔ رشته‌ای علمی و دانشگاهی ظاهر شد. ذیل این نگاه جدید، پژوهشگران از روش‌های توصیفی و عتیقه‌شناسانهٔ تحت سیطرهٔ شرق‌شناسی و استعمار که صرفا به شناخت صورت و کالبد آثار هنری می‌پرداخت، فاصله گرفتند و به تحقیقات تحلیلی و تخصصی فرهنگ‌محور و متکی به معیارهای نگارش تاریخ هنر دست یافتند تا از این پس اثر هنری را محصول و مظهر فرهنگ زایای خودش ببینند.

اکتشاف هنر اسلامی در چارچوب همین نگاه انتقادی جدید، به تحول بسترها، روش‌های مطالعاتی، پرسش‌ها، مسائل کلیدی و تحقیقات انجام‌شده در این عرصه می‌پردازد و خواننده را با مولفه‌هایی آشنا می‌کند که هر بار در ارائه‌ٔ تعریفی تازه از مفهوم «هنر اسلامی» موثر بوده‌اند.