کتاب فرهنگنامه اسلام

دایرة المعارف اسلام یا THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM از معتبرترین منابع مستند در جهان محسوب می شود که از سال 1915 تا به امروز ویراست های متفاوت از آن به زبان های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی چاپ و منتشر شده است و همواره مورد استفادة محققان حوزه های مختلف تاریخی، دینی و فرهنگی جهان اسلام بوده است. این اثر دانشنامه ای است مفصل که در حوزۀ اسلام و فرهنگ اسلامی و تمدن مسلمانان تدوین شده و در لیدن هلند به چاپ رسیده است.
ویرایش نخست این اثر دارای 9000 مقاله بود که همزمان به سه زبان انگلیسی، فرانسوی، و آلمانی طی سال های 1913-1936 منتشر شد. همۀ نویسندگان این مقاله ها شرق شناسان اروپایی و غیرمسلمان بودند. خلاصه ای از آن ویرایش با عنوان خلاصۀ دایرة المعارف اسلام در سال 1953 منتشر شد. از آنجا که برخی مقاله های ویرایش نخست بسیار مستحکم و پربار بودند و در تألیف آنها از منابع دست اول فراوانی استفاده شده بود، همچنان از اعتبار برخوردارند و با آنکه ویرایش دوم این اثر سترگ نیز بعدها منتشر شد، اما همچنان ترجیح محققان رجوع به آن مقالات ویرایش نخست است.
ویرایش دوم دایرة المعارف اسلام فقط به زبان های انگلیسی و فرانسوی بود و تدوین آن بیش از 40 سال (از 1954 تا 2002) به درازا کشید. نویسندگان مقاله های ویرایش دوم این اثر ترکیبی بودند از شرق شناسان اروپایی و آمریکایی، ایرانی، عرب، ترک، هندی، و پاکستانی.
پژوهشگران حرفه ای ایرانی نیز از این اثر عظیم که طی مجلدات حجیم و متعدد تدوین شده، بهره های فراوان برده و می برند. زبان خارجی این اثر و متن تخصصی آن در کنار ماهیت دانشنامه ای و مرجعیت آن باعث شده تا مخاطبان علاقه مند و غیرمتخصص نتوانند از این اثر بهرۀ لازم را ببرند. به همین جهت ناشر این اثر چندین مجلدی تصمیم گرفت فشرده ای از مداخل این دایرة المعارف را به شکلی خلاصه و با کاربرد آسان برای همگان تدوین کرده و در قالب یک مجلد فشرده با حدود 3500 مدخل به انتشار برساند و این مهم را به عهدۀ یکی از ویراستاران برجستۀ آن یعنی امری وان دونزل گذارد.
کتاب حاضر ترجمۀ همین اثر تلخیصی و فشرده از دایرة المعارف اسلام است که به صورت یک کتاب مستند دم دستی برای محققان حوزۀ اسلام شناسی با عنوان ISLAMIC DESK REFERENCE از سوی موسسۀ بریل در سال 1994 منتشر شد.