کتاب جمیله

رمان «جمیله» اثر چنگیز آیتماتف، داستانی کوتاه اما عمیق و تأثیرگذار است که در دل روستایی دورافتاده از قرقیزستان در دوران جنگ جهانی دوم رخ می‌دهد. این داستان از زبان نوجوانی روایت می‌شود که با چشمانی تازه و بی‌تعصب، شاهد شکل‌گیری عشقی جسورانه میان زن‌برادرش جمیله و سربازی زخمی و خاموش به نام دانیار است. جمیله، زنی جوان، پرشور و مستقل، از ازدواج سرد خود با صادق که در جبهه‌ی جنگ است ناراضی‌ست و به‌تدریج شیفته‌ی دانیار می‌شود؛ مردی ساکت، متواضع و زخمی از جنگ، که روحی حساس و هنرمندانه دارد.
عشق جمیله و دانیار نه یک رابطه معمول عاشقانه، بلکه طغیانی علیه سنت‌های خشک و قوانین نانوشته جامعه است. آن‌ها با وجود نگاه‌های سنگین اطرافیان، انتخابی رادیکال می‌کنند: فرار از قید و بندهای اجتماعی به سوی آزادی و زندگی‌ای که خود آن را می‌خواهند. در این میان، سیتدیق نه‌تنها راوی ماجراست، بلکه با تحسین به تماشای این عشق می‌نشیند، درک عمیق‌تری از احساس و هنر می‌یابد و به سوی بلوغ فکری و هنری گام برمی‌دارد.
«جمیله» تصویری شاعرانه از عشق، شجاعت و آزادی در دل جهانی آشفته و مردسالار است. نثر آیتماتف با لطافتی کم‌نظیر، طبیعت سرسبز و زندگی سخت اما صمیمی روستاییان را ترسیم می‌کند و در دل آن، عشق را نه به‌عنوان گناه، بلکه به‌مثابه نیرویی انسانی، پاک و نجات‌بخش می‌نمایاند. این رمان نه‌فقط داستانی عاشقانه، بلکه ادای احترامی‌ست به روح آزاد انسان، به خصوص وقتی در دل فقر، جنگ و سنت قد علم می‌کند. شاید به همین دلیل بود که لوئی آراگون، شاعر فرانسوی، آن را «زیباترین داستان عاشقانه جهان» نامید.