کتاب مصر باستان

تمدن مصر باستان، با رازهایی که در دل مقبره‌ها و حروف هیروگلیف پنهان کرده، قرن‌هاست که باستان‌شناسان و مورخان را مجذوب خود ساخته است. درک ما از این دنیای کهن، مدیون دو رویداد سرنوشت‌ساز است. نخست، کشف مقبرۀ توت‌عنخ‌آمون توسط هاوارد کارتر در سال ۱۹۲۲، این اتفاق درهای دنیای مادی فراعنه را به روی ما گشود. رویداد دوم، یک قرن پیش‌تر، به دست ژان فرانسوا شامپولیون ساخته شد؛ او با رمزگشایی سنگ روزتا، قفل زبان مصریان باستان را شکست و به ما اجازه داد تا افزون بر اشیا، به افکار، قوانین و باورهای این مردم باستانی نفوذ کنیم. کتاب «مصر باستان» نوشته برندا اسمیت، بر پایۀ همین دو اصل بنا شده است: شواهد مادی به‌دست‌آمده از مقبره‌ها و دانش حاصل از رمزگشایی هیروگلیف.
این کتاب پژوهش ساختاریافته است که با سرنخ‌های باستانی آغاز می‌شود و سپس در فصل اول، «ریشه‌های تمدن مصر»، به سراغ شکل‌گیری نخستین جوامع در امتداد رود نیل می‌رود. روایت با ورود به سلطنت قدیم: عصر عظمت مصر، خواننده را به دوران ساخت اهرام ثلاثه می‌برد. در فصل بعدی، «جامعۀ مصر در ممفیس»، از بناهای یادبود فاصله می‌گیرد تا زندگی روزمر مردم عادی، جایگاه کاتبان، و ساختار اجتماعی پیچیده‌ای که این پروژه‌های عظیم را ممکن می‌ساخت، به تصویر بکشد. کتاب به درستی نشان می‌دهد که این تمدن یکپارچه نبود و دوره‌هایی از آشفتگی را نیز تجربه کرد. فصل «حاکمیت هرج و مرج در مصر» به این دوران‌های گذار می‌پردازد و زمینه را برای تولد دوباره در «دوره سلطنت میانه» فراهم می‌کند؛ عصری که در آن، مصری جدید با ساختارهای متفاوت پدیدار شد. اوج قدرت امپراتوری در فصل «سلطنت جدید: امپراتوری مصر» بررسی می‌شود، دورانی که نفوذ فراعنه از مرزهای نیل پیشی گرفت. اما هر امپراتوری روزی به پایان می‌رسد و فصل «افول مصر باستان» به دلایل این زوال و تسلط تدریجی بیگانگان بر این سرزمین کهن می‌پردازد.
در نهایت، کتاب با فصل «میراث مصر باستان» خاتمه می‌یابد و به این پرسش پاسخ می‌دهد که این تمدن شگفت‌انگیز چه چیزی برای دنیای امروز به یادگار گذاشته است. «مصر باستان» شروع ایده‌آل برای کسانی است که کنجکاوی‌ بسیاری در خصوص علوم و حکمت باستانی و کهن و رفتارهای جامعه مصر باستان دارند.