کتاب گفتگو در سیسیل

رمان «گفتگو در سیسیل» اثر الیو ویتورینی در سال‌های جنگ جهانی دوم نوشته شد و در بستر اجتماعی و سیاسی ایتالیا در دوران فاشیسم روایت می‌شود. داستان از زبان سیلسترو فرّائوتو، مردی سیسیلی که سال‌ها در میلان زندگی کرده، بیان می‌شود. او پس از دریافت نامه‌ای از پدرش و در شرایطی که احساس پوچی و بیگانگی دارد، تصمیم می‌گیرد به زادگاهش در سیسیل بازگردد. این سفر بهانه‌ای است برای بازنگری در گذشته، ارتباط دوباره با خانواده و مواجهه با فضایی که از آن دور مانده بود.
سیلسترو در مسیر بازگشت با گروه‌های مختلفی از مردم از جمله کارگران، کشاورزان، مأموران دولتی و ساکنان روستا برخورد می‌کند. گفت‌وگوهای کوتاه و پراکنده با این افراد، وضعیت زندگی مردم در ایتالیا را آشکار می‌سازد؛ فقر، فشار اجتماعی و احساس بی‌قدرتی در برابر نظام حاکم. روایت در این بخش‌ها حالت نمادین و شاعرانه پیدا می‌کند، به گونه‌ای که سخنان شخصیت‌ها تنها بازتاب زندگی روزمره نیست، بلکه به مسائل گسترده‌تری همچون عدالت، هویت و ریشه‌های تعلق جمعی اشاره دارد.
بازگشت به خانه، سیلسترو را رو‌به‌روی مادرش نیز قرار می‌دهد. رابطه‌ی او با مادر، که همچنان در روستا زندگی می‌کند، بخش مهمی از رمان است. در این دیدارها گذشته و حال در هم می‌آمیزند و از خلال گفتگوهای ساده، لایه‌هایی از خاطرات، جدایی‌ها و زخم‌های قدیمی آشکار می‌شود. این پیوند دوباره نه تنها جنبه‌ی خانوادگی دارد بلکه نشان‌دهنده‌ی تلاش برای بازسازی هویت فردی و جمعی در برابر ویرانی‌های سیاسی و اجتماعی است.
رمان با صحنه‌ای پایانی در خانه به اوج می‌رسد؛ پدری که سال‌ها دور بوده در آشپزخانه اشک می‌ریزد و مادر در سکوت مشغول شستن پاهای اوست. این تصویر، هم رابطه‌ی خانوادگی و هم بار سنگین تاریخ و رنج مشترک را بازتاب می‌دهد. ویتورینی از طریق چنین لحظاتی نشان می‌دهد که بازگشت به خانه صرفا حرکت مکانی نیست، بلکه سفری درونی به سوی ریشه‌ها و به سوی درک دوباره‌ی انسان و جامعه است.