کتاب شباهت های دو جنس

کتاب «شباهت‌های دو جنس» نوشته الیزابت بدانتر، تحلیلی فلسفی و اجتماعی است از تحول عمیق روابط زن و مرد و دگرگونی‌ای که به‌تدریج معنا و ساختار جنسیت را در جهان مدرن تغییر داده است. بدانتر با اتکا به تاریخ، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی، نشان می‌دهد که مدل‌های سنتی رابطه، چه مبتنی بر مکمل‌بودن زن و مرد و چه مبتنی بر تقابل و سلطه مردانه، دیگر توان توضیح‌دهندگی گذشته را ندارند و جای خود را به الگویی تازه داده‌اند: شباهت فزاینده دو جنس. به باور او، این تغییر تنها دگرگونی رفتار یا عرف اجتماعی نیست، بلکه جهشی هویتی است که رابطه ما با جنسیت، قدرت، عشق و خود فردی را از بنیاد دگرگون می‌کند. بدانتر با مرور سه مرحله تاریخی-از دوران مکمل‌بودن، تا سلطه طولانی مردسالارانه، و نهایتا دوره نوظهور شباهت جنس‌ها-نشان می‌دهد که رابطه زن و مرد هرگز ساختاری ثابت یا طبیعی نبوده است. به‌ویژه، سلطه مردانه را نه واقعیتی جاودانه، بلکه مرحله‌ای تاریخی می‌داند که اکنون نشانه‌های افول آن آشکار شده است. در جهانی که زنان و مردان در آموزش، کار، مشارکت اجتماعی و حتی خلق‌وخو و آرزوهای فردی به یکدیگر شبیه‌تر شده‌اند، مفهوم «دیگری کاملا جنسیتی» که نقش‌ها و هویت‌ها را از هم جدا می‌کرد، کم‌کم رنگ می‌بازد. این شباهت، به تعبیر بدانتر، اگرچه می‌تواند احترام و همزیستی برابر را تقویت کند، اما پیامدهای روانی و اجتماعی پیچیده‌ای نیز دارد، زیرا مرزهای سنتی نقش‌پذیری را از میان برمی‌دارد و فرد را وادار می‌کند خود را بر مبنای هویت‌هایی تازه تعریف کند. او با نگاه آینده‌نگر، پیامدهای این دگرگونی را در عرصه‌هایی همچون ازدواج، عشق، اشتیاق، فردگرایی و معنای تنهایی دنبال می‌کند. بدانتر هشدار می‌دهد که بسیاری برای زیستن در جهانی که در آن شباهت دو جنس بیش از تفاوتشان تعیین‌کننده هویت است، آماده نیستند. از نگاه او، جامعه‌ای که در آن زن و مرد آینه یکدیگر می‌شوند، ناگزیر نیازمند بازتعریف مفاهیمی چون قدرت، صمیمیت، جذابیت، و حتی خودشناسی خواهد بود. این پرسش اصلی اوست: وقتی نقش‌های جنسیتی تضعیف می‌شوند، افراد چه تکیه‌گاهی برای ساختن هویت خویش خواهند داشت؟ با وجود استحکام نظری و انسجام تاریخی استدلال، بدانتر گاهی وارد حوزه حدس و گمان می‌شود و آینده‌ای را ترسیم می‌کند که برخی خوانندگان آن را آرمان‌گرایانه یا بیش از حد غرب‌محور تلقی می‌کنند. با این‌همه، وضوح فکری و نثر تحلیلی او کتاب را به اثری خواندنی و چالش‌برانگیز بدل می‌کند-متنی که خواننده را وادار می‌کند پیش‌فرض‌های دیرین درباره زن، مرد و جنسیت را از نو واکاوی کند. «شباهت های دو جنس» در نهایت تصویری ارائه می‌دهد از جهانی که در آن نبرد تاریخی دو جنس نه با پیروزی یک‌طرفه، بلکه با دگرگونی معنای همان دوگانه پایان می‌یابد. این کتاب برای خوانندگان علاقه‌مند به نظریه جنسیت، فمینیسم و فلسفه اجتماعی، دعوتی است برای تأمل درباره آینده‌ای که در آن تفاوت‌ها کمتر و شباهت‌ها بیش از هر زمان دیگر تعیین‌کننده شیوه زیستن ما خواهند بود.