کتاب نداهای درون

نمایشنامه‌ی «نداهای درون» از ادواردو دفیلیپو، یکی از تامل‌برانگیزترین آثار تئاتر نئورئالیستی ایتالیا پس از جنگ جهانی دوم است که برای نخستین بار در ۱۱ دسامبر ۱۹۴۸ در تئاتر نوووی میلان به صحنه رفت. این اثر که در قالب سه پرده نگاشته شده است.
«نداهای درون» تلفیقی است از کمدی سیاه و درام اخلاقی با عناصر وهم‌آلود، که جهان روزمره‌ی طبقه متوسط ناپلی را به فضای آشفته‌ای از سوءظن، گناه و توهم بدل می‌کند. روایت از جایی آغاز می‌شود که آلبرتو ساپوریتو، مردی تنها و خسته، با این یقین بیدار می‌شود که همسایگانش دوستش را به قتل رسانده‌اند. او با پلیس تماس می‌گیرد و خانواده‌ی سیماروتا به ناگاه گرفتار بازجویی و تردید می‌شوند. اما وقتی شواهدی از قتل یافت نمی‌شود، توازن میان واقعیت و خیال فرو می‌پاشد. آنچه ابتدا خیال می‌نمود، به تدریج به بستر واقعی‌تر از واقعیت بدل می‌شود: اعضای خانواده شروع به متهم کردن یکدیگر می‌کنند، و حتی بدون وجود جسد، سایه‌ی گناه در ذهن‌ها حک می‌شود. آلبرتو درمی‌یابد که قتل صرفا رویایی بوده، اما افشای این امر نیز دیگر تغییری در فروریختگی اخلاقی اطرافیان ایجاد نمی‌کند. لحن اثر، با آن‌که در لحظاتی از کمدی موقعیت بهره می‌برد، به‌مرور به فضایی سنگین، وهم‌زده و فلسفی بدل می‌شود؛ لحن و ریتم دیالوگ‌ها همچون نوسانی میان کابوس و زندگی روزمره عمل می‌کند. دفیلیپو با نگاهی تلخ اما نافذ، تضاد میان ظاهر آرام زندگی شهری و اضطراب‌های نهفته‌ی اخلاقی و روانی آن را در قالب ژانری واقع‌گرا روان‌شناختی بازتاب می‌دهد. در این میان، مرز میان حقیقت، دروغ، و کابوس همچون دیواری نامرئی فرو می‌ریزد. نمایشنامه به واکاوی برخی از ژرف‌ترین مضامین انسانی می‌پردازد: گناه جمعی، بی‌اعتمادی مزمن، فرسایش اخلاقی، و شکنندگی مرز میان خیال و واقعیت. دفیلیپو نشان می‌دهد که چگونه در جهانی بی‌ثبات، افراد ممکن است بدون نیاز به مدرک، بدترین‌ها را در یکدیگر تصور کنند و با شتابی ناخودآگاه، به قربانی یا جلاد بدل شوند. نمایش، در این میان، دعوتی به درنگ در برابر فروپاشی وجدان اجتماعی است. شخصیت‌ها در «نداهای درون» بیشتر از آنکه فردیت روان‌شناختی مشخصی داشته باشند، استعاره‌هایی از نیروهای درونی و جمعی هستند: آلبرتو، که به نوعی وجدان آشفته‌ی جامعه‌ی پساجنگ را نمایندگی می‌کند، با اضطراب‌های درونی خویش درگیر است. خانواده‌ی سیماروتا، با نمایی از انکار، ستیز درونی و سکوت‌های آزارنده، نمونه‌ای از جامعه‌ای هستند که در برابر بی‌اعتمادی جمعی ناتوان از واکنش اخلاقی است. حضور عمو نیکولا که تنها با صدای انفجار آتش‌بازی ارتباط برقرار می‌کند، تصویری غریب اما پرمعنا از ساکت‌ترین صداهای درونی ماست؛ همان صداهایی که هرگز شنیده نمی‌شوند، اما حضورشان تعیین‌کننده است. منتقدان، «نداهای درون» را یکی از پیچیده‌ترین و روان‌شناختی‌ترین آثار دفیلیپو دانسته‌اند. اریک بنتلی، منتقد سرشناس، این نمایش را آیینه‌ای می‌نامد که نه تنها واقعیت اجتماعی، بلکه خیال و اخلاق جمعی را نیز به چالش می‌کشد. تولیدهای اخیر، به‌ویژه اجرای برجسته‌ی تونی سرویلو از سال ۲۰۱۳، تحسین بین‌المللی را برانگیخته‌اند. اجرای باربیکن لندن در سال ۲۰۲۳ از سوی نشریه‌ی گاردین به‌عنوان «شاهکار»ی در احیای طنز تاریک و اضطراب اخلاقی نمایش ستایش شد.
در نهایت، «نداهای درون» نه‌تنها کاوشی در بحران اعتماد و فروپاشی اخلاق در جامعه‌ای زخم‌خورده است، بلکه تجربه‌ای تئاتری و ذهنی است که مخاطب را در لبه‌ی خواب و بیداری، باور و تردید نگه می‌دارد. این نمایش برای مخاطبانی که به درام‌های روان‌شناختی، آثار انتقادی اجتماعی و ساختارشکنی‌های روایت کلاسیک علاقه‌مندند، انتخابی درخشان و فراموش‌نشدنی است.