کتاب داستانهای محبوب من 3

کتاب "داستان‌های محبوب من ۳" به کوشش علی‌اشرف درویشیان و رضا خندان (مهابادی)، سومین جلد از مجموعه‌ای هفت‌جلدی است که به معرفی و تحلیل داستان‌های کوتاه برجسته‌ی ادبیات معاصر ایران می‌پردازد. این جلد به دهه‌ی ۱۳۶۰ خورشیدی اختصاص دارد؛ دوره‌ای که به‌واسطه‌ی تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پس از انقلاب ۱۳۵۷ و وقوع جنگ ایران و عراق، یکی از پرتنش‌ترین و در عین حال پربارترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران در عرصه‌ی ادبیات محسوب می‌شود.
نویسندگان این دهه، در دل فضای سانسور، فشارهای ایدئولوژیک و محدودیت‌های گوناگون، کوشیدند تا روایت‌هایی مستقل، انسانی و گاه استعاری از واقعیت‌های زمانه‌ی خویش ارائه دهند. کتاب "داستان‌های محبوب من ۳" با انتخاب شماری از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین داستان‌های کوتاه آن دوران، تلاش می‌کند تصویر جامعی از ذهنیت ادبی و شرایط زیستی نویسندگان دهه‌ی شصت ارائه دهد. در این مجموعه، داستان‌هایی از نویسندگان مطرح و گاه کمترشناخته‌شده منتشر شده است؛ آثاری چون «باغ» از پرویز دوایی، «موری» از عباس معروفی، «جزیره» از غزاله علیزاده، «نیروانای من» از هوشنگ گلشیری، «خیاطخانه» از رضا علامه‌زاده، «شادی‌های کوچک» از قدسی قاضی‌نور، «کو شمر؟» از فرشته مولوی و دیگر نویسندگانی که هر یک، نماینده‌ی گونه‌ای خاص از نوشتار داستانی در آن سال‌ها بوده‌اند. ویژگی مهم و تمایزبخش این کتاب، پیوستگی هر داستان با نقدی تحلیلی است که توسط رضا خندان (مهابادی) نوشته شده. این نقدها نه‌تنها به خوانش و فهم دقیق‌تر ساختار و مضمون داستان‌ها یاری می‌رسانند، بلکه از منظر زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی ادبیات و سبک‌شناسی نیز تحلیل‌هایی روشن‌گرانه ارائه می‌کنند. بدین ترتیب، کتاب از یک مجموعه صرف داستان فراتر می‌رود و به منبعی آموزشی و تحلیلی بدل می‌شود که هم برای خواننده‌ی عمومی و هم برای دانشجو و پژوهشگر حوزه‌ی ادبیات معاصر سودمند است. پیشگفتار کتاب به قلم علی‌اشرف درویشیان، نیز ارزش ویژه‌ای دارد. او با نگاهی عمیق به بستر تاریخی و اجتماعی دهه‌ی شصت، زمینه‌ی شکل‌گیری جریان‌های ادبی این دوران را بررسی کرده و ضمن دفاع از نقش نویسنده‌ی متعهد، به نقد سازوکارهای سانسور و سیاست‌زدگی در عرصه‌ی فرهنگ و هنر پرداخته است. "داستان‌های محبوب من ۳" در عین برخورداری از تنوع سبکی و مضمونی، مجموعه‌ای است همدلانه و متعهد به ادبیات انسانی. ادبیاتی که در دل تنگناها شکل گرفت اما توانست زبان تجربه، درد، امید و مقاومت باشد. این کتاب، نه‌تنها سندی برای شناخت بهتر داستان‌نویسی دهه‌ی ۱۳۶۰، بلکه پلی است برای درک ریشه‌های امروز ادبیات ایران و تداوم روایت‌هایی که همچنان به دنبال حقیقت، عدالت و کرامت انسانی‌اند.
کتاب یکی از منابع معتبر در حوزه‌ی مطالعات داستان کوتاه ایرانی به شمار می‌آید. ترکیب هوشمندانه‌ی داستان و نقد، روایت و تحلیل، آن را به اثری خواندنی و در عین حال آموزشی بدل کرده است؛ کتابی که هم خواننده‌ی مشتاق ادبیات را جذب می‌کند و هم ذهن پژوهشگر را به پرسش و تأمل وا‌می‌دارد.