کتاب A Clockwork Orange

رمان «پرتقال کوکی» اثر آنتونی برجس، یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین آثار ادبی قرن بیستم است که در سال 1962 منتشر شد. این رمان داستان الکس، نوجوان 15 ساله‌ای را روایت می‌کند که رهبر یک گروه خلافکار جوان است و به همراه دوستانش مرتکب اعمال خشونت‌آمیز و جنایت‌های متعددی می‌شوند. داستان در یک جامعه دیستوپیایی یا ویران شهر در آینده نزدیک اتفاق می‌افتد. الکس و دوستانش که خود را دروگز می‌نامند، شب‌ها در خیابان‌ها پرسه می‌زنند و به آزار و اذیت مردم، دزدی، تجاوز و حتی قتل می‌پردازند. زبان خاص و ساختگی که برجس برای این رمان ابداع کرده، به نام ندست، ترکیبی از انگلیسی و روسی است که به فضای سوررئال و بیگانه‌ساز داستان کمک می‌کند. پس از دستگیری الکس، او به زندان می‌افتد و در آنجا داوطلب شرکت در یک برنامه آزمایشی به نام روش لودوویکو می‌شود. این روش، نوعی شرطی‌سازی است که با استفاده از داروها و نمایش تصاویر خشونت‌آمیز، فرد را نسبت به خشونت بیزار می‌کند. الکس پس از طی این دوره، به جامعه بازمی‌گردد اما دیگر قادر به انجام اعمال خشونت‌آمیز نیست و حتی در برابر خشونت دیگران نمی‌تواند از خود دفاع کند. برجس در این رمان به مسائل مهم فلسفی و اخلاقی می‌پردازد. او سوالات مهمی را درباره ماهیت اراده آزاد، مسئولیت اخلاقی و حق دولت در کنترل رفتار شهروندان مطرح می‌کند. آیا فردی که به زور خوب شده، واقعا خوب است؟ آیا انسان بدون توانایی انتخاب بین خوب و بد، همچنان انسان است؟
پرتقال کوکی با استقبال و انتقادهای فراوانی روبرو شد. برخی آن را اثری درخشان در نقد جامعه و سیستم‌های توتالیتر دانستند، در حالی که عده‌ای دیگر آن را به دلیل توصیف صحنه‌های خشن، غیراخلاقی خواندند. این رمان در سال 1971 توسط استنلی کوبریک به فیلم تبدیل شد که جنجال‌های زیادی به پا کرد و بر شهرت این اثر افزود. از نظر سبک نگارش، برجس با استفاده از زبان ابداعی خود و لحن خاص روایت، فضایی منحصر به فرد خلق کرده است. این زبان نه تنها به غریب‌سازی داستان کمک می‌کند، بلکه خواننده را وادار می‌کند تا برای درک متن تلاش بیشتری کند و به نوعی در داستان مشارکت فعال داشته باشد.
در نهایت، رمان «پرتقال کوکی» اثری چندلایه و عمیق است که علاوه بر روایت داستانی جذاب، مسائل مهمی درباره جامعه، اخلاق و ماهیت انسان را مطرح می‌کند. این رمان همچنان پس از گذشت دهه‌ها، موضوع بحث برانگیزی است.