کتاب ظهور و سقوط دوچه موسولینی

یک کتاب عالی ... بی طرف و درکی از عمیق ... روان و سرگرم کننده.

[هیبرت] نویسنده تاریخی فوق العاده ماهری است

تداعی مکتوبانه ای از یک شخصیت جذاب ، اما معمایی ، انسانی که جاه طلبی ، آرمان گرایی و فرصت طلبی او امروز در صحنه سیاسی از نظر دور مانده است.

حدود ساعت ده ونیم شب ۹ مه ۱۹۳۶ غرشی ناگهانی، که یک روزنامه نگار آن را شبیه صدای فوران کوه آتشفشانی توصیف کرد، از جمعیتی حدود چهارصدهزار نفر که شانه به شانه هم در اطراف «کاخ ونیز» در رم ایستاده بودند به هوا برخاست. بنیتو موسولینی، معروف به دوچه، به سرعت به روی بالکن کاخ آمد و از آن بالا خموشانه به آن ها خیره شد. دست هایش را روی کفل هایش گذاشت، فک بسیار بزرگش را جلو داد، و پاهایش را از هم باز کرد. این ژست و حالتی بود که همه آن چهارصدهزار نفر کاملا با آن آشنا بودند. او پیراهن سیاه، یونیفرم خاکستری، و کلاه مشکی گرد مخصوص «میلیشیای فاشیست» را پوشیده بود. چند لحظه ای جلو پنجره های مشبکی که نور پروژکتورها بر آن ها افتاده بود ایستاد؛ ساکن و بی حرکت همچون نماد رژیمش ـتبر و دسته چوب های لیکتور که بر دیوار سنگی پشت سرش حجاری شده بود.

دستش را بالا برد. جمعیت ساکت شد. نه فقط در رم بلکه در سرتاسر ایتالیا میلیون ها نفر به صدای دوچه گوش می دادند و منتظر شنیدن صدایش بودند. در آن شب بهاری گرم، در زیر نور ماه که به طرز نامعمولی می درخشید و از همین رو فضای معنوی عجیبی پدید آورده بود، توده جمعیت هیجان زده، که با صدای ناقوس کلیساها و آژیرها به بیرون خانه هایشان فراخوانده شده بودند، به بلندگوهای کار گذاشته شده در میدان ها چشم دوخته بودند. سرانجام موسولینی با صدای گرم و پرطنین خود، که لیدی آکسفورد آن را یکی از زیباترین صداهایی وصف کرده که در طول عمرش شنیده بوده است، گفت: «پیراهن سیاه های انقلاب، مردان و زنان ایتالیایی در داخل و خارج کشور، گوش فرادهید: حادثه عظیمی به وقوع پیوسته است. سرنوشت حبشه امروز در چهاردهمین سال دوره فاشیستی رقم خورده است. هر گره ای با شمشیر براق ما قطع شده، و پیروزی حبشه ای ما در تاریخ کشورمان باقی خواهد ماند؛ یک پیروزی کامل و پاک، به پاکی لژیونرهایی که به خاک افتادند. ایتالیا حالا امپراتوری خودش را دارد...» کلمات پایانی دوچه در هیاهوی بی امان تشویق ها، در غریوهای شعار تکراری و هر دم اوج گیرنده «دوچه! دوچه! دوچه!»، و در جیغ های هیستریک زنان، در فریادهای ستایش و اعلام وفاداری تا دم مرگ، محو شد. و دوچه خموشانه پایین را نگاه می کرد، بی هیچ اعتنایی به تشویق ها، با دستان محکم چسبیده به دیواره سنگی بالکن، با صورت بزرگ بی حالتش در زیر نور درخشان نورافکن ها. یکی از سران رژیمش با دیدن چنین بی اعتنایی اولمپیایی واری گفت: «او مثل خداست.» همکارش در پاسخ گفت: «نه، نه مثل خدا، او خود خداست.» موسولینی در این زمان پنجاه ودو ساله بود. بیست وپنج سال پیش از این، در اکتبر ۱۹۱۱، موقعی که به جرم «تحریک مردم به اعتصاب و شورش» مشغول گذراندن دوره محکومیت خود در سلول شماره زندان فورلی بود، قلم به دست گرفت تا زندگینامه خود را بنویسد. او نوشت، «من در ۲۹ ژوئیه ۱۸۸۳ در وارنانو دی کوستا، ده کوچکی در نوک تپه ای مشرف به روستای دوویا در نزدیکی روستای پره داپیو، متولد شدم. من در ساعت دو بعدازظهر روز یکشنبه به دنیا آمدم... هشت روز قبل از تولدم خورشید وارد صورت فلکی برج اسد شده بود.»

پدرش آهنگر بود، و پسر همیشه به این موضوع افتخار می کرد. او دوست داشت بگوید: «من از میان توده مردم برخاسته ام. من مردم را می فهمم برای این که خودم یکی از آن ها هستم.» در ۱۹۳۵ تابلوی کوچکی بر دیوار خانه ای در مزرعه ای نزدیک پره داپیو نصب شد که به اطلاع رهگذران می رساند: «در این مزرعه اجداد موسولینی زندگی و کار می کردند.» اما در واقع آن ها دهقان نبودند، آن ها اعضای طبقه ای بودند که دوچه بعدها از آن بدش می آمد: خرده بورژوازی. پدربزرگ دوچه مالک مزرعه ای شده بود که پدر دوچه در آن متولد شد. او در «گارد ملی» ایتالیا با درجه ستوانی خدمت کرده بود. روزا، مادر دوچه، آموزگار مدرسه، زنی مذهبی، آرام و مهربان بود. موقعی که روزا درگذشت، ایل پنسییرو رومانیولو، روزنامه شهر فورلی، در باره اش نوشت، «همه این زن را به خاطر فضایلش و به خاطر عشق و خردمندی ای که در اجرای وظایف شرافتمندانه اش بروز داد عزیز و محترم می شمردند.» مادر دوچه فوق العاده صرفه جو و مقتصد بود، و باید هم که این گونه می بود، زیرا شوهرش آلساندرو گرچه در آهنگری مهارت داشت و صاحب یک ماشین خرمن کوبی بود، علاقه چندانی به کارش نداشت و اوقاتش را بیش تر صرف مباحث سیاسی می کرد تا کوبیدن چکش بر سندان. آلساندرو [پدر دوچه] هرگز به مدرسه نرفته بود، اما سواد خواندن و نوشتن داشت، کتابخوان بود و هوش سرشاری داشت. او برای انبوهی از مجلات سوسیالیستی و نیز روزنامه جمهوری خواه ایل پنسییرو رومانیولو مقاله و مطلب می نوشت، و بعدها پسرانش تعریف کردند که چگونه پدرشان ساعت های طولانی را صرف خواندن کتاب های سیاسی برای آن ها می کرد؛ کتاب هایی که آن ها هیچ از آن سر درنمی آوردند. اندیشه های سیاسی آلساندرو موسولینی، مثل اندیشه های سیاسی بسیاری از مردان اهل رومانیا ـمنطقه کوهستانی زیبایی در ایتالیا که مابین توسکانی و امیلیا واقع شده به شدت ریشه دار بود و در نهایت شور و شوق ابراز می شد. او در پره داپیو شاخه محلی «انترناسیونال» را تأسیس کرده و، مثل پدرش در سال های دور، به خاطر عقایدش به زندان افتاده بود. او به خاطر علاقه اش به بنیتو خوارز انقلابی مکزیکی و رهبر انقلاب خونین علیه امپراتور ماکسیمیلیان، و نیز به خاطر ارادتش به آمیلکاره جیپریانی آنارشیست رومانیایی، و آندرئا کوستا یکی از بنیانگذاران حزب سوسیالیست ایتالیا، اسم اولین پسرش را بنیتو آمیلکاره آندرئا گذاشت.