کتاب جمهوری خردورزی

کتاب «جمهوری خردورزی: درس‌گفتارهای چیستی دانشگاه» نوشته‌ی فرهنگ رجایی، استاد علوم سیاسی و اندیشه سیاسی، اثری است که از دل مجموعه‌ای از درس‌گفتارها و تأملات نویسنده درباره‌ی ماهیت، رسالت و جایگاه دانشگاه در جهان معاصر شکل گرفته است. وی که سال‌ها در حوزه‌ی فلسفه سیاسی، روابط بین‌الملل و اندیشه تطبیقی تدریس و پژوهش کرده، در این کتاب با نگاهی عمیق و انتقادی به این پرسش می‌پردازد که دانشگاه چیست و چه باید باشد. او دانشگاه را نه صرفا یک نهاد آموزشی یا پژوهشی، بلکه به‌عنوان یک «جمهوری خردورزی» می‌بیند؛ فضایی که در آن عقلانیت، گفت‌وگو، نقد و جست‌وجوی حقیقت، بنیان حیات علمی و اجتماعی را تشکیل می‌دهد. دانشگاه می‌بایست نهادی باشد که باید استقلال فکری و آزادی اندیشه را پاس بدارد و اگر دانشگاه از رسالت اصلی خود که همان پرورش خردورزی و تربیت شهروندان آگاه و مسئول است فاصله بگیرد، به نهادی صرفا اداری یا ابزاری برای اهداف کوتاه‌ مدت بدل خواهد شد. کتاب بر ضرورت پیوند میان آموزش، پژوهش و مسئولیت اجتماعی دانشگاه تأکید می‌کند و معتقد است که دانشگاه باید در خدمت ارتقای کیفیت زندگی فکری و اخلاقی جامعه باشد. در همین راستا، کتاب شامل یک پیش‌گفتار، پنج درس‌گفتار و یک بخش جمع‌بندی است. درس‌گفتار نخست به بحث از تعلیم و تربیت و دانشگاه، به طور کلی، پرداخته است. در درس‌گفتار دوم، نویسنده در تلاش است تا به این پرسش پاسخ دهد که «دانشگاه چیست؟». در درس‌گفتار بعدی، به هدف و غایت دانشگاه پرداخته شده است و در نهایت، درس‌گفتار پنجم با عنوان «اداره‌ی دنشگاه، قانون عقل خودگردانی» به مباحثی حول محور استقلال دانشگاه اختصاص یافته است. زبان کتاب، هر چند ریشه در مباحث فلسفی و نظری دارد، روشن و روان است و نویسنده کوشیده تا مفاهیم پیچیده را با مثال‌ها و ارجاعات تاریخی و فرهنگی قابل فهم سازد، همچنین بافت درس‌گفتاری در نوشتار کتاب نیز حفظ شده است که به روان‌تر شدن متن می‌افزاید.