کتاب سریر سرخ

رمان «سریر سرخ» اثر اسماعیل کاداره، یک روایت سیاسی و وهم‌انگیز است که به مرگ مرموز وارث تعیین‌شده‌ی آلبانی در سال‌های پایانی رژیم تمامیت‌خواه انور خوجه می‌پردازد. این اثر که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، دومین بخش از یک مجموعه دو قسمتی به‌شمار می‌آید و پس از «دختر آگاممنون» نوشته شده است. «سریر سرخ» به‌طور گسترده یکی از کامل‌ترین و تندترین کاوش‌های کاداره درباره آثار مخرب قدرت مطلق محسوب می‌شود.
رمان با جمله‌ای صریح آغاز می‌شود: «جانشین تعیین‌شده، سحرگاه ۱۴ دسامبر در اتاق خوابش مرده پیدا شد.» مرگ او به طور رسمی خودکشی اعلام می‌شود، اما ابهامات و شک و شبهه‌های فراوانی پیرامون این حادثه وجود دارد. کاداره با الهام از مرگ واقعی مهمت شهو، نخست‌وزیر آلبانی و متحد نزدیک خوجه، داستانی می‌سازد که دسیسه‌ها، پارانویا و توطئه‌های سیاسی را در حلقه درونی رژیم به تصویر می‌کشد.
داستان از زاویه دید شخصیت‌های مختلف روایت می‌شود؛ از خانواده جانشین، معمار بازسازی‌کننده خانه‌اش تا مقامات حزب، که با این ساختار چندوجهی، تصویری چندلایه از فضای ترس، سوءظن و سرکوب سیاسی آن دوران ارائه می‌دهد. مضامین رمان حول محور قدرت، وفاداری و هزینه‌های انسانی سیاست‌های سرکوبگر می‌چرخند. سبک روایت کاداره، بی‌طرف و تقریبا بالینی است که بی‌حسی و خفقان زندگی تحت نظارت مداوم را منعکس می‌کند. ریتم پراکنده و ملال‌آور اثر حس کلاستروفوبیا و فشار روانی زندگی در آلبانی تحت حکومت خوجه را به مخاطب منتقل می‌کند. موضوع اصلی کتاب شکنندگی حقیقت در یک دولت تمامیت‌خواه است؛ جایی که روایت رسمی جایگزین واقعیت می‌شود و شخصیت‌ها میان نقش‌های ایدئولوژیک و اخلاقی خود در نوسان‌اند. حضور عناصری ماوراءالطبیعه، مانند صدای پس از مرگ جانشین، حال و هوایی سورئال به اثر بخشیده و مرز بین زنده و مرده، و تمثیل سیاسی و تأملات وجودی را کمرنگ می‌کند. «سریر سرخ» از سوی منتقدان به دلیل نقد عمیق و قاطعش بر اقتدارگرایی و تحلیل روانشناختی دقیقش بسیار ستوده شده است. جیمز وود این رمان دو قسمتی را یکی از مخرب‌ترین روایت‌ها درباره آلودگی ذهنی و روحی ناشی از حکومت‌های تمامیت‌خواه دانسته و کاداره را در ردیف نویسندگانی چون اورول و کوندرا قرار داده است.
در نهایت، «سریر سرخ» تجلی مهارت ادبی کاداره و بررسی عمیق او از روان انسان در مواجهه با تمامیت‌خواهی است. این رمان با روایت پیچیده و مضامین فلسفی خود، کاوشی جذاب در تلاقی سیاست، اخلاق و هویت شخصی ارائه می‌دهد. برای خوانندگانی که به دنبال اثری تأمل‌برانگیز و پرمعنا هستند، «سریر سرخ» اثری ضروری در ادبیات سیاسی به شمار می‌آید.