کتاب بتن

کتاب «بتن» نوشته‌ی توماس برنهارد، نویسنده‌ی برجسته‌ی اتریشی قرن بیستم، رمانی کوتاه اما عمیق و چالش‌برانگیز است که نخستین‌بار در سال ۱۹۸۲ منتشر شد. این اثر یکی از نمونه‌های شاخص سبک منحصربه‌فرد برنهارد به شمار می‌آید؛ سبکی که با مونولوگ‌های طولانی، تکرارهای وسواس‌گونه و نگاهی تند و انتقادی به فرد و جامعه شناخته می‌شود. «بتن» بیش از آنکه یک روایت داستانی کلاسیک باشد، کاوشی در وضعیت ذهنی انسان مدرن، ناتوانی در عمل و فروبستگی روانی است.
راوی داستان مردی میانسال به نام رودلف است، یک موسیقی‌شناس وینی که سال‌هاست قصد دارد کتابی علمی درباره‌ی آهنگساز مشهور، فلیکس مندلسون بارتولدی، بنویسد. با این حال او حتی موفق به نوشتن جمله‌ی نخست نشده است. این تعلل طولانی به محور اصلی روایت تبدیل می‌شود. رودلف در انزوایی خودخواسته زندگی می‌کند و بیماری جسمی خود را بهانه‌ای برای کناره‌گیری از جهان بیرون قرار داده است. او نسبت به خانه‌یی که در آن زندگی می‌کند، خواهرش، جامعه‌ی اتریش، فضای فرهنگی و حتی خودش احساس نفرت و انزجار دارد و این احساسات در قالب یک جریان پیوسته‌ی ذهنی بیان می‌شوند.
موضوع اصلی کتاب، ناتوانی فلج‌کننده در آغاز و انجام عمل است و عنوان «بتن» نیز استعاره‌ای از وضعیت ذهنی شخصیت اصلی محسوب می‌شود؛ ذهنی سخت، بسته و غیرقابل نفوذ که امکان حرکت و تغییر را از او گرفته است. برنهارد در این رمان نشان می‌دهد که چگونه کمال‌گرایی افراطی، خودآگاهی بیش از حد و تحلیل بی‌پایان می‌توانند به جای آفرینش، به سکون و فروپاشی منجر شوند. رودلف همه‌چیز را می‌سنجد، اما همین سنجش مداوم او را از هر تصمیم و کنشی بازمی‌دارد.
«بتن» تقریبا به‌طور کامل از یک مونولوگ درونی تشکیل شده است؛ روایت خطی مشخصی ندارد و بر تکرار فکرها، شکایت‌ها و خاطره‌ها استوار است. سفر کوتاه رودلف به جزیره‌ای در اسپانیا نیز تغییری اساسی در وضعیت او ایجاد نمی‌کند و تنها نمونه‌ای دیگر از ناتوانی او در گریز از ذهن خود است. این ساختار بسته و تکرارشونده، عامدانه طراحی شده تا حس خفگی، انسداد و بن‌بست روانی به خواننده منتقل شود.