کتاب دکتر

نمایشنامه‌ی «دکتر» اثر رابرت آیک که در سال ۲۰۱۹ برای نخستین‌بار در تئاتر آلمیدای لندن روی صحنه رفت، اقتباسی بسیار آزادانه از نمایشنامه‌ی «پروفسور برناردی» نوشته‌ی آرتور شنیتسلر (۱۹۱۲) است؛ متنی که با هوشمندی و جسارت به‌روزرسانی شده تا مسائل هویت، وجدان حرفه‌ای و فرهنگ لغو در عصر دیجیتال را در قالبی دراماتیک بازتاب دهد. این اثر پس از اجرای موفق اولیه، در سال ۲۰۲۲ به سالن دوک یورک در وست‌اند لندن منتقل شد و با تحسین گسترده منتقدان و تماشاگران روبه‌رو گردید.
نمایش در حدود دو ساعت و نیم به طول می‌انجامد و در فضایی مینیمالیستی با بهره‌گیری از موسیقی زنده و طراحی صحنه‌ای با حرکت چرخشی اجرا می‌شود که شتاب عاطفی و تنش فزایندهٔ روایت را تقویت می‌کند. روایت حول دکتر روث ولف، پزشک یهودی و مدیر یک کلینیک معتبر می‌گردد که با امتناع از اجازه دادن به یک کشیش کاتولیک برای انجام مراسم مذهبی بر بالین نوجوانی در حال مرگ، باعث ایجاد بحرانی رسانه‌ای و اجتماعی می‌شود. واکنش‌های متقاطع همکاران، سیاستمداران، گروه‌های فشار و رسانه‌ها، این رخداد را به مسئله‌ای پیچیده درباره‌ی ایمان، هویت، اخلاق حرفه‌ای و فشار افکار عمومی بدل می‌سازند. لحن نمایش تحلیلی و صریح است؛ فاقد قضاوت مستقیم اما سرشار از تنش اخلاقی. آیک با استفاده از شیوه‌ی انتخاب بازیگر بر مبنای جابه‌جایی جنسیت و نژاد، مخاطب را مجبور می‌کند تا به پیش‌فرض‌های خود درباره هویت و اقتدار بیندیشد. به‌عنوان نمونه، هویت نژادی شخصیت کشیش تا میانهٔ نمایش فاش نمی‌شود، و همین تاخیر معنای یک واژه‌ی به ظاهر خنثی را-وقتی از سوی ولف استفاده می‌شود-دگرگون می‌سازد. از منظر مضمونی، نمایش در تقابل میان استقلال فردی و گفتمان جمعی، ایمان و علم، صداقت و مصلحت حرکت می‌کند. ولف در مرکز این درگیری‌ها قرار دارد؛ شخصیتی که به مدد بازی قدرتمند جولیت استیونسون، نه‌تنها به چهره‌ای تراژیک بدل می‌شود بلکه با سقوط اخلاقی و حرفه‌ای خود، دامی را که جامعه برای دگراندیشان پهن کرده آشکار می‌سازد. شخصیت‌های پیرامون او، هرچند به‌نسبت تخت‌تر طراحی شده‌اند، اما ابزارهای تئاتریکالی هستند که ساختارهای قدرت و تعصبات نهادی را برجسته می‌سازند. دکتر پس از اجرا، با تحسین منتقدان مواجه شد. روزنامهٔ گاردین آن را یکی از «درام‌های پرتنش و اندیشمندانه‌ی سال» نامید و مجلات تئاتری، آن را نمونه‌ای از تئاتر سیاسی هوشمند و تأثیرگذار توصیف کردند. این نمایش نامزد دریافت جایزه‌ی اولیویه در بخش بهترین نمایشنامهٔ جدید شد و استیونسون برای بازی خود جوایز متعددی از جمله جایزه‌ی حلقهٔ منتقدان را دریافت کرد.
رابرت آیک یکی از نوگرایان برجستهٔ تئاتر بریتانیاست که به خاطر اقتباس‌های معاصرش از متون کلاسیک چون «اورستیا»، ۱۹۸۴ و «ادیپ شهریار» شناخته می‌شود. در دکتر، او موفق شده تا سنت نمایشی اروپا را به پرسش‌های اخلاقی و بحران‌های هویتی امروز پیوند بزند و مخاطب را به بازاندیشی در مورد نقش رسانه، قضاوت عمومی و مرزهای وجدان فردی در دنیای مدرن دعوت کند.