کتاب یادداشتهایی بر ترکیب فرم

کتاب «یادداشت هایی بر ترکیب فرم» نوشته کریستوفر الکساندر، به طور کلی، در صدد است تا فرآیند طراحی را به طور جامع و نظری بررسی کند. این کتاب که در سال 1964 منتشر شد، در زمان خودش، نظریه جدیدی از طراحی را ارائه داد که تأثیرات عمیقی در زمینه های مختلف از جمله معماری، توسعه نرم افزار و برنامه ریزی شهری داشته است. تز اصلی الکساندر در کتابش این است که طراحی صرفا ذیل زیبایی شناسی قرار نمی گیرد، بلکه اتفاقا یک کار عملی و کاربردی است. او بین فرم و زمینه مفهومی به نام «تناسب» را قرار می دهد و بیان می کند که میزان موفقیت هر طرحی وابسته به میزان تناسب فرم آن طرح با زمینه های مختلف انسانی، مانند نیازها و خواسته های انسان است. به عبارت دیگر، طراح پیش از آنکه در فرم به مهارت برسد، برای خلق کردن یک اثر هنری طراحی نیاز دارد تا بتواند نیازها و خواسته های جامعه را درک، تجزیه و تحلیل کند. در این راستا او به معرفی و آموزش الگوهای مختلفی در کتاب «یادداشت هایی بر ترکیب فرم» می پردازد. این الگوهای همچون راهنمایی هستند تا فرم ها در زمینه های مختلف عملی محیط جامعه سازمان دهی کنند. برای مثال او به سراغ تحلیل روستای باورا، یک روستا در هند، می رود. در این مطالعۀ موردی خواننده متوجه می شود که ساختار روستا چگونه اصول طراحی برای آن روستا را تغییر می دهد. ضمن این مثال و دیگر مطالعات موردی الکساندر در کتابش خواننده اساسا متوجه می گردد که چگونه الگوها و اصولی که الکساندر برای ایجاد تناسب بین فرم و زمینه مطرح کرده است، در دنیای واقعی و به نحو عملی مورد استفاده قرار می گیرند. در پایان می توان اضافه کرد که در حالی که این کتاب با انتقاداتی زیادی مواجه شده است، تأثیر پر رنگش بر هنر طراحی غیرقابل انکار است، و آن را برای هر کسی که علاقه مند به فرم های طراحی‌ای است که هم کاربردی و هم از نظر زیبایی شناسی قابل قبول هستند، خواندنی می کند و اصول معرفی شده در این کتاب همچنان مورد بحث و استفادۀ طراحان هستند.