کتاب هراس جهانی

کتاب «عالمگیر: کووید 19 جهان را تکان می‌دهد!» اثر فیلسوف مشهور اسلوونیایی، اسلاوی ژیژک است که حدود صد روز پس از آغاز پاندمی کرونا نوشته شده و هدفش واکاوی فوری بحران جهانی کرونا و پیامدهای بنیادی آن بوده است. بنا بر نظر ژیژک، پاندمی فرصتی برای بازاندیشی در نظریه‌های موجود و نظام‌های حاکم است. او از عبارت «کمونیسم جدید» یاد می‌کند؛ نظامی که در آن یک نهاد جهانی قادر بر کنترل اقتصاد بین الملل، هماهنگ‌سازی تولید و توزیع و ایجاد شبکه‌ی بهداشت جهانی، فراتر از نظام بهداشت بازاری امروز، باشد. در این چارچوب، اقدامات برخی دولت‌ها مانند پرداخت مستقیم به کارکنان، ملی‌سازی خدمات و بهره‌گیری از منابع عمومی، جلوه‌هایی از چنین تغییری معرفی می‌شوند. ژیژک هشدار می‌دهد که نباید به‌دنبال معنی عمیق‌تر در رخداد پاندمی بود؛ این بحران ممکن است صرفا نتیجه‌ی تصادف طبیعی باشد و حدس و گمان درباره‌ی اینکه چیزی در پس آن وجود دارد، کمکی به ما نمی‌کند. همچنین او بر این نکته تأکید می‌کند که اولویت اخلاقی در چنین بحرانی باید کاهش رنج انسانی باشد، نه بازگشت سریع به وضعیت اقتصادی پیش از بحران. در فصل‌هایی از کتاب، ژیژک از استعاره‌هایی مانند تکنیک پنج نقطه‌ی نهایی از فیلم «بیل را بکش» استفاده می‌کند: ویروس نقش ضربه‌ای را دارد که سرمایه‌داری را به‌سمت فروپاشی می‌برد. او همچنین با اشاره به شهر خالی‌شدۀ ووهان چین، این فضا را به ‌مثابه‌ی پیش‌نمایشی از جهان عاری از مصرف‌گرایی معرفی می‌کند؛ گرچه خود تأکید دارد که مردم ووهان در آن لحظه نه تفکر ضد مصرف، بلکه اضطراب برای غذا و دارو را تجربه می‌کردند. قابل ذکر است که در پیوست کتاب، ژیژک دو نامه به دوستانش را قرار قرار داده است که یکی توصیه‌ای برای پذیرش نشانه‌ها و علائم فردی در دوران انزواست، و دیگری یادآوری می‌کند که در بحران، «داشتن ساده‌ترین‌ها مانند محل سکونت، آب و غذا، عشق و کاری معنادار» بیش از هر چیز اهمیت دارد.